Fysiek domein

We sturen op vitaliteit en gezondheid van mens, dier èn de omgeving waarin we wonen, werken en recreëren.

Een gezonde leefomgeving is een expliciete doelstelling in de Omgevingswet. Gezondheidswinst kun je boeken door niet alleen in te zetten op bescherming (klassiek milieubeleid), maar ook op het bevorderen van gezondheid, zowel in fysieke als mentale zin.  Een gezonde leefomgeving is een omgeving die mensen uitnodigt om te bewegen, elkaar te ontmoeten en te kunnen participeren in de maatschappij c.q. stad of wijk. In ieder stadsdeel streven we naar een fysiek en sociaal zo aantrekkelijk mogelijke omgeving.

Gezondheid is belangrijk (zie ook doel 1.1.2). Consequenties van niet gezond zijn hebben invloed op betrokkene en op onze stad. Met de inrichting en het beheer van de openbare ruimte sturen we op vitaliteit en gezondheid.

Vanuit het voorkomen en beperken van risico’s voor de gezondheid zorgen we voor een adequate verwijdering van mogelijke ziekteverwekkers, zodat mensen daar zo min mogelijk mee in aanraking komen. Er is flora en fauna die schadelijk voor de mens kan zijn of leidt tot buitensporige overlast. We bestrijden deze flora en fauna in de openbare ruimte en informeren particulieren hoe ze overlast kunnen voorkomen en bestrijden.

Vanuit het stimuleren van gezondheid door een vitale en gezonde leefomgeving, benutten we het gegeven dat een groene buitenruimte bijdraagt aan gezondheid. Daarbij zorgen wij er voor dat de buitenruimte uitnodigt om te bewegen, te recreëren en te spelen. Het belang hiervan is het afgelopen jaar door alle coronamaatregelen duidelijk geweest . In de buitenruimte bieden we ook locaties aan waar bewoners zelf hun groente kunnen verbouwen (nutstuinen en volkstuinen).  Kinderen kunnen met tuinieren kennismaken bij de 3 gemeentelijke jeugdtuincomplexen. Deze jeugdtuinen zijn één van de uitingen van natuur- en milieueducatie (NME). Ook de schaapskudde en de buurt- en wijkboerderijen spelen een grote rol bij NME. Wij hechten veel waarde aan NME. Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer kinderen op jonge leeftijd in aanraking komen met NME zij op latere leeftijd meer bereid zijn om duurzame maatregelen te treffen en duurzaam gedrag te vertonen. Dit draagt direct bij aan een vitale en gezonde leefomgeving.
In de afgelopen periode is er samen met NME samenwerkingspartners gewerkt aan het opstellen van de NME koers' Zwolle gaat voor groene (blauw)vingers', welke onderdeel uitmaakt van de begroting 2022. Hiermee wordt ingezet op het verder enthousiasmeren van scholen om NME aan te bieden en om NME wijkgerichter en vraaggerichter te organiseren. Het aanbod dient beter toegankelijk te zijn en verbreed te worden naar actuele en maatschappelijke opgaves. Dit vraagt om innovatie/doorontwikkeling en het aangaan van samenwerking met nieuwe partners en het versterken van de samenwerking met bestaande partners, zoals de wijkboerderijen. Als onderdeel van de Begroting 2022 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met bestedingsvoorstel 44.

Wij werken aan een optimaal welzijn voor (gezelschaps)dieren. Dat betekent onder meer dat wij de bestaande voorzieningen zoals dierenasiel en hondenlosloopgebieden handhaven, maar ook dat we nieuwe initiatieven stimuleren en ondersteunen in lijn met de toenemende maatschappelijke aandacht voor dierenwelzijn. In 2022 gaan we verder met het uitvoeren van het geactualiseerde beleidskader dierenwelzijn, waartoe de speerpunten Completering Dierenopvang, PIEC (preventie, informatie, educatie, communicatie), Dierenwelzijn-Mensenwelzijn (inclusief een pilotproject in 2022), en Hondenbeleid behoren. De inzet van de beleidsadviseur beogen we structureel te verhogen van 14 naar 20 uur per week om de coördinatie van de activiteiten te borgen, synergie tussen de partijen te bewerkstelligen, en de visie - die ons hopelijk al in 2021 de prijs voor Diervriendelijkste Gemeente oplevert - te blijven bewaken en aanscherpen.

De Zwollenaren hebben ook in 2022 veel genoten van de buitenruimte. Sinds dit jaar kan dit onder meer in de inclusieve speeltuinen in Zwolle Zuid en Dieze Oost (pilot op het BOSS-beleid), op de nieuwe calisthenics parcours gelegen naast CSV'28 en in nieuwe delen van Stadshagen. Daarnaast is een onderzoek gestart naar het gebruik en de invulling van de skatebaan in Park de Wezenlanden en wordt gewerkt aan het opstellen van een integrale BOSS-visie. BOSS staat voor Bewegen, Ontmoeten, Spelen en Sporten in de openbare ruimte. Ook zijn de voorbereidingen voor de revisie van de recreatieve fiets- en wandelroutes gestart.

Op het vlak van NME zijn veel activiteiten uitgevoerd; zo zijn verschillende mini-voedselbosjes aangelegd bij scholen, is het project leer-ecosystemen voortgezet, en is gestart met de verdere verkenning en eerste projecten op het gebied van ecologie (natuurinclusief gedrag, bodem) en KEC (klimaatadaptatie, Energietransitie en Circulariteit) gestart. Veel mooie samenwerkingen ontstaan met en tussen de bestaande en nieuwe NME-partners. Door een lopend wervingsproces van een NME-coordinator zijn elke verwachte activiteiten verplaatst naar de planning van 2023. Daarom wordt beoogd deze budgetten hierbij alsnog in te zetten.

In 2022 is het concept Dierenwelzijnsmarkt, onder invloed van de effecten van corona, gedecentraliseerd naar een Dierendag-event bij de individuele dierenorganisaties. Deze opzet kan rekenen op enthousiasme van zowel partnerorganisaties als bezoekers.
Het Actieplan ‘Na Corona’ behoefde niet geactiveerd te worden, omdat massale dumping van gezelschapsdieren uitbleef en de dierenopvanglocaties in staat bleken de problematieken zelfstandig en in samenwerking met ketenpartners buiten Zwolle het hoofd te bieden.

De instroom van Oekraïners in Zwolle leidde tevens tot een toename van het aantal huisdieren, met name honden die werden meegenomen. Door nauwe samenwerking met de opvanglocatie is dit goed verlopen. De inzet richtte zich op het voorkomen van dierziekte-insleep in de gemeente (met name rabiës), hygiëne en veiligheid in de opvanglocatie (m.b.t. infectiedruk en mogelijke bijtincidenten), en op het behoud van dierenwelzijn (m.b.t. voorzien in diervoeding, dierbenodigdheden en veterinaire inzet).

Daarnaast is in 2022 gewerkt aan de volgende zaken:
•   Er is een start gemaakt met de opzet van een loket, met als doel om de communicatie te centraliseren.
•   Uitvoering hondenbeleid.
•   De Dierenambulance Zwolle heeft i.h.k.v. vogelgriep een nadrukkelijke rol moeten vervullen bij het opruimen van dode vogels.  
•   Uitwerking en uitvoering van het geactualiseerde beleidskader dierenwelzijn op de 4 speerpunten: Completering Dierenopvang, PIEC (preventie, informatie, educatie,  
            communicatie), Dierenwelzijn-Mensenwelzijn (inclusief een pilotproject in 2022), en Hondenbeleid.
•   Stimuleren van de samenwerking en de afstemming tussen beleid en uitvoering met de ketenpartners Dierenwelzijn. De uitvoering van het beleid wordt grotendeels door de
            partners in de stad vormgegeven. Wij maken afspraken over de taken die de partners voor ons uitvoeren. ·
•   Subsidiëren Dierenasiel, Dierenambulance en Stichting Flappus. ·
•   Behandeling van gewonde dieren uit de openbare ruimte door dierenartsen.

We sturen op vitaliteit en gezondheid van mens, dier én de omgeving waarin we wonen, werken en recreëren, zodanig dat:

• De openbare ruimte meer uitnodigt en inspireert tot (gezonde) buitenactiviteiten.
• We flora en fauna die de gezondheid bedreigen of buitensporig veel overlast veroorzaken bestrijden.
• We door middel van educatie en voorlichting op het gebied van natuur en milieu het bewustzijn vooral bij kinderen, en daarmee ook die van de ouders, vergroten.
• We zorgdragen voor het welzijn van (gezelschaps)dieren en zo mogelijk het dierenwelzijn verbeteren conform de Nota Dierenwelzijn.

Groene Agenda 2015-2025 (2015)

Visie op het Beheer van de Openbare Ruimte in Zwolle (BOR) 2015

Activiteiten om gezonde buitenactiviteiten te stimuleren

• Ondersteunen van initiatieven voor bijv. beweegtuinen en eetbare tuinen.
• Ondersteunen en subsidiëren buurtweiden en wijkboerderijen.
• Inzicht in en draagvlak verkrijgen voor deze beweging (gezondheid te bevorderen in de leefomgeving) en investeren in de samenwerking en het maken van concrete afspraken met andere regiogemeenten, de zorgverzekeraar en partners in de stad. Kansen benutten voor preventiecoalities.
• Sociale veerkracht versterken door toegang te hebben tot sociale hulpbronnen en hulpbronnen uit de omgeving zoals sociale participatie, toegankelijkheid voorzieningen en mobiliteit.
• Interventies in de leefomgeving inzetten die een sociaal effect hebben.
• Uitzetten van acties om de ambitie Vitaal en Waardig ouder worden te realiseren.

Activiteiten Natuur- en milieueducatie (NME) in de wijken

• De schaapskudde graast zowel in Holtenbroek als Stadshagen.
• Op de jeugdtuincomplexen in de Aa-landen/Holtenbroek, Stadshagen en Zwolle Zuid maakt een groot aantal kinderen weer kennis met het zelf kweken van groenten. Mocht het aantal aanmeldingen teruglopen dan  zal aan deze mogelijkheid  op scholen extra aandacht worden besteed.
• Onderzoek naar het functionaliteit van de huidige volks- en nutstuinen ter voorbereiding op de actualisatie van het groen en recreatiebeleid.
• De activiteiten van de Milieuraad worden financieel ondersteund en de Groene Loper Zwolle ontvangt een bijdrage voor de organisatie van groene buurtinitiatieven.  
• Samen met ROVA wordt het programma Mooi Schoon (afvalpreventie en voorkomen zwerfafval) uitgevoerd waarbij bewoners en kinderen zelf aan de slag gaan met het netjes houden en maken van de wijken.
• Ook wordt voorlichting gegeven aan kinderen over het riool en de verwerking van afvalwater.

Activiteiten dierenwelzijn

• Uitwerking en uitvoering van het geactualiseerde beleidskader dierenwelzijn op de 4 speerpunten: Completering Dierenopvang, PIEC (preventie, informatie, educatie, communicatie), Dierenwelzijn-Mensenwelzijn (inclusief een pilotproject in 2022), en Hondenbeleid.
• Stimuleren van de samenwerking en de afstemming tussen beleid en uitvoering met de ketenpartners Dierenwelzijn. De uitvoering van het beleid wordt grotendeels door de partners in de stad vormgegeven. Wij maken afspraken over de taken die de partners voor ons uitvoeren.
• Subsidiëren Dierenasiel, Dierenambulance en Stichting Flappus.
• Behandeling van gewonde dieren uit de openbare ruimte door dierenartsen.
• Zonodig activeren van het actieplan 'Na Corona', mocht er een massale dumping van in corona-tijd aangeschafte huisdieren plaatsvinden.

Activiteiten om contact met ziekteverwekkers, flora en fauna die de gezondheid bedreigen of buitensporig veel overlast veroorzaken te voorkomen

• Bestrijden risico-veroorzakers en overlast gevende flora en fauna zoals essentaksterfte, eikenprocessierups, reuzenbereklauw, rattenbestrijding, opruimen kadavers en dergelijk. Het aanpakken van ziektes, plagen en overlast zijn een terugkerend iets wat constant wordt bijgesteld. In 2019 was zichtbaar dat de eikenprocessierups enorm had toegenomen binnen de gemeente. in 2020 en 2021 is een effectieve aanpak ontwikkeld en ter uitvoering gebracht. Dit heeft geleid tot afname van het aantal meldingen en afname van overlast van de eikenprocessierups, doordat er minder rupsen aanwezig zijn in de stad. Een analyse wordt uitgevoerd om te bepalen in welke mate er effectieve maatregelen genomen kunnen worden bij ziektes, plagen en overlast.
• In de Perspectiefnota is besloten in te zetten op de bestrijding van Japanse Duizendknoop en als onderdeel van de begroting 2022 is aan de raad voorgelegd om de aanpak met 200.000 euro incidenteel voor 2 jaar te continueren.
• Beheerplan ganzen loopt een eigen traject, inhoudelijk buiten begroting om. Financieel zijn er wel middelen aangevraagd in het kader van de begroting 2022.
• Aanpak Essentaksterfte. In 2021 is inspectie gedaan naar aangetaste essen. Op basis van de uitgevoerde inspecties is gebleken dat de opgave in de laanbeplanting beperkt is. Bij de essen in bossen en bosplantsoen kiezen we ervoor terughoudend te kappen. In veel gevallen kunnen de dode of verslechterde bomen blijven staan. Alleen waar potentieel gevaar optreedt of sprake is van kaalslag door een hoog percentage essen gaan we over tot actieve kap.
• Aanpak Kastanjebloedingsziekte. Kastanjebomen worden jaarlijks geïnspecteerd op aanwezigheid en mate van de kastanjebloedingsziekte.
• Geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.
• Reiniging van oppervlaktewater, destructie en milieu-afval.

Activiteiten om contact met ziekteverwekkers, flora en fauna die de gezondheid bedreigen of buitensporig veel overlast veroorzaken te voorkomen:
De afgelopen jaren worden we door de klimaatverandering steeds vaker geconfronteerd met boomziektes en stormschade. Daarnaast is er altijd sprake van een onderhoudsopgave. Het bestand van de straatbomen "vergrijst". In de komende jaren wordt een deel planmatig vervangen op basis van het Meerjarenopgavenplan (MJOP). In dit jaarverslag staat in de risicoparagraaf  een uitgebreide uiteenzetting van de boomziektes, de potentiële risicobomen, de eikenprocessierups, de Essentakkensterfte, de overlast door “lekkende bomen”, stormschade, droogte door klimaatverandering en de Japanse duizendknoop.

In 2022 zijn in het kader van het ganzenbeheerplan diverse maatregelen genomen om de ervaren overlast te verminderen. De maatregelen zijn nestbehandeling, fysieke aanpassingen in de buitenruimte, monitoring van aantallen en meldingen, een bewonersavond en communicatie over ganzen.

De lasten en de baten hebben een voordelig saldo van € 396.753 en € 7.223. Omdat er € 149.917 meer wordt toegevoegd en € 93.502 minder is onttrokken aan de reserves, wordt uiteindelijk een voordelig resultaat gerealiseerd van € 160.557.

Het voordelig resultaat wordt gerealiseerd door:

• De lasten voor Natuur- en Mileu Educatie (NME) zijn € 146.878 lager:
  • Het is niet gelukt de NME-makelaar in 2022 aan te nemen. Het incidentele budget van € 47.025 is derhalve niet besteed. Dit bedrag is toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Per saldo geeft dit geen resultaat.
  • Het incidentele activiteitenbudget van € 93.502 uit eerdere jaren is niet besteed mede door Corona en capaciteitsgebrek. Dit bedrag is daarom ook niet onttrokken aan de reserve nutvw-fysiek en blijft gereserveerd voor de uitvoering in 2023. Per saldo geeft dit geen resultaat.
  • De kosten zijn € 13.171 lager doordat overlopende verplichtingen in 2023 worden afgerond. Dit bedragis toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek.
  • Op de overige posten voor natuur- en milieueducatie (inclusief Nooterhof) zijn per saldo € 6.820 meer kosten gerealiseerd.
• De lasten voor dierenwelzijn en dierenasiel zijn € 108.840 lager:
  • De Pilot Dierenwelzijn Mensenzorg is nog niet afgerond en loopt door in 2023. Van de incidentele middelen is € 48.132 nog niet besteed. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Per saldo geeft dit geen resultaat.
  • Het subsidiebudget voor Dierenasiel en Dierenwelzijn is niet volledig benut. Hier zal in 2023 opnieuw naar worden gekeken. Er is een voordelig saldo van € 31.995.
  • Op de overige posten van dierenwelzijn is een voordelig saldo van € 28.713.
• De kosten voor bestrijding plagen en ziekten zijn € 110.370 lager:
  • De bestrijding van de ganzenoverlast is nog niet afgerond en loopt door in 2023. Van de incidentele middelen is € 37.809 nog niet besteed. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek. Per saldo geeft dit geen resultaat.
  • De kosten zijn € 3.780 lager doordat overlopende verplichtingen in 2023 worden afgerond. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve nutvw-fysiek.
  • Verder zijn er bij de bestrijding van plagen en ziekten € 68.782 lagere kosten gerealiseerd. Naast de eikenprocessierups en de japanse duizendknoop waren er weinig kostenintensieve plagen en ziekten.
• Daarnaast zijn er diverse kleinere voor- en nadelen met per saldo een voordeel op de lasten van € 30.665 en een voordeel op de baten van € 7.223.

2019-Hekwerk dierenweides/jeugdtuinen

2021-hekwerk e.d. weides openb

2022-Hekwerk e.d. weides openb

2023-hekwerk e.d. weides openb

Afgeronde projecten
De projecten 2019-Hekwerken en 2021 Hekwerken zijn afgerond en afgesloten.