Fysiek domein

Afvalwater, hemelwater en grondwater wordt duurzaam ingezameld, (her)gebruikt en afgevoerd

Om de volksgezondheid van onze inwoners/bezoekers te waarborgen en (grond)wateroverlast te beperken voor nu en in de  toekomst voldoen we aan de zorgplichten voor afvalwater, hemelwater en grondwater, opdat de waterhuishouding (bestaande uit afval-, grond- en hemelwatersysteem) op orde is.  

De toenemende kans op extreme neerslag vergroot de kans dat afvalwater in de openbare ruimte (op straat) terecht komt. Dit is een potentieel gevaar voor de volksgezondheid, omdat in het overstortwater ziekteverwekkers kunnen zitten. Daarnaast kan er als gevolg van extreme neerslag waterschade ontstaan in woningen, bedrijven en/of vitaal en kwetsbare objecten zoals ziekenhuizen, dokterspraktijken, zorginstellingen, etc. Dit willen we zoveel mogelijk voorkomen.

Die overvloed aan regenwater zelf is een waardevolle bron, die we kunnen gebruiken voor het spoelen van het toilet, het bewateren van de tuinplanten of de doorstroming van watergangen. Om dit potentieel te benutten en om vuilwater in de openbare ruimte te voorkomen en waterschade te beperken, willen we het regenwater daar waar we “problemen verwachten”  en meekoppelkansen ontstaan met andere projecten ontkoppelen van het rioolstelsel. Zo wordt het beschikbare water niet alleen duurzaam gebruikt, maar vergroten we ook de weerbaarheid van de stad voor extreme neerslag en droogte (zie doel 6.4.4 klimaatadaptatie).

Nieuwe technologieën creëren kansen om het beheer nog slimmer en effectiever uit te voeren. Tevens willen we voorkomen dat er tegen hoge energiekosten onnodig veel schoon regenwater wordt rondgepompt in het riool. De gemeente Zwolle wil zich inspannen om al deze duurzame waarden van water nog beter te benutten.

Zwolle heeft een goed functionerend rioolstelsel, met een geschatte vervangingswaarde van een half miljard euro, dat ook in 2022 voldoet aan de geldende richtlijnen tegen één van de laagste heffingen in Nederland. Jaarlijks monitoren we de kwaliteit / het functioneren van de riolering en bepalen we welke maatregelen nodig zijn. Dit is een continue werkwijze. Als gevolg van geopolitieke spanningen (oorlog Oekraine) en de economische effecten van de coronacrisis zijn de energie- en materiaalprijzen flink gestegen.  

Vanuit doel 7.3.2 hebben wij in 2022 € 150.000,- bijgedragen aan het doel 6.4.4 klimaatadaptatie voor onder andere het vervaardigen van klimaatkansenkaarten en personele inzet. Ook is in 2022 € 800.000,- beschikbaar gesteld om de buitenruimte klimaatbestendig in te richten. Hiermee dragen we bij aan het buitengeluk van inwoners en bezoekers.

Afvalwater, hemelwater en grondwater wordt duurzaam ingezameld, (her)gebruikt en afgevoerd, zodanig dat:

• We de volksgezondheid waarborgen ten aanzien van afval- grond – en hemelwater.
• Contact met ziekteverwekkers in de openbare ruimte zo veel mogelijk wordt voorkomen.
• We (grond)wateroverlast beperken (gelet op klimaatverandering).

Gemeentelijk Rioleringsprogramma 2022 – 2026

Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) 2022 - 2026 (aangeboden in het 4e kwartaal 2021 aan de raad)

• Uitvoeren beleid zoals Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP):  inspecteren, meten & monitoren, uitvoeren verbetermaatregelen, toezicht en handhaving, innen heffing, communicatie, voorlichting en preventie.
• Uitvoeren reinigingstaken (tegengaan verstoppingen van kolken en verwijderen van straatvuil).
• Waterkwaliteit Zwolse wateren samen met waterschap Drents Overijsselse Delta blijvend monitoren in relatie tot klimaatverandering.
• Op wijkniveau uitvoeren van integrale watersysteemberekeningen en in beeld brengen van knelpunten met bijbehorende maatregelen (riolering, oppervlaktewater en maaiveldhoogte in één rekenmodel).
• Inwoners en bedrijven faciliteren op het gebied van vraagstukken rondom inzameling afvalwater, hemelwater en grondwater.
• Uitvoeren quickscan (afval)waterketen irt de verstedelijkingsstrategie  

De activiteiten uit het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) zijn, met uitzondering van de rioolrenovatie en onderhoud gemalen, uitgevoerd.

Uitvoering:
Als gevolg van lange levertijden (materialen) wordt in Q1 2023 het laatste deel van de rioolrenovatie afgerond. De uitvoering van het onderhoud aan de gemalen zal in Q2 van 2023 worden afgerond. Lange levertijden (voor pompen en printplaten loopt de levertijd op tot 8 a 9 maanden), een tekort aan personeel bij de aannemers en de oorlog in Oekraine is hiervan de oorzaak.      

Als gevolg van de oorlog in Oekraine zijn de kosten voor energie, ten opzichte van de begroting, bijna verdubbeld (van € 290.000,- naar € 578.000,-).  

Zwolle monitort de kwaliteit van de riolering al meer dan 30 jaar middels een zogenaamde globale inspectie, verkregen door foto’s die gemaakt worden vanuit de inspectieput in de riolering (putfoto-inspectie). Hierdoor krijgen we een globaal beeld van de kwaliteit van de riolering. Riolen die ernstige gebreken vertonen op basis van de putfoto-inspectie worden geïnspecteerd met een rijdende videocamera. Aan de hand van de beelden van de rijdende videocamera besluiten we of we gaan repareren, renoveren of vervangen. Deze Zwolse werkwijze, uniek in Nederland, is omarmd door het RIVUS-samenwerkingsverband  en verdergaand geoptimaliseerd. Dit heeft geleid tot een methodiek/systematiek die alle partners hebben doorgevoerd in hun processen om de restlevensduur van de riolering te bepalen. Zwolle en Deventer hebben de putfoto-inspectie verdergaand geoptimaliseerd (kwaliteit camera’s en wijze van foto’s maken). In Zwolle heeft dit ertoe geleid dat we het gehele proces van putfoto’s maken en reinigen anders hebben ingericht. In plaats van dat we de foto’s na reiniging maken om de kwaliteit te bepalen, doen we dat nu vooraf. Hierdoor zijn wij erachter gekomen dat ca. 90% van de Zwolse riolen schoon zijn en niet hoeven te worden gereinigd.

Vanaf 2020 hebben we de inspectie van de riolering (het vastleggen van de kwaliteit en de vervuilingsgraad),  het bepalen van de restlevensduur (vervangingsopgave voor de komende jaren hebben we in beeld ) en de rioolreiniging (welke riolen moeten worden gereinigd) vastgelegd in een app. In 2022 hebben we 1/7e deel van het areaal geinspecteerd.  

Binnen RIVUS werken de gemeenten Dalfsen, Deventer, Kampen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Zwartewaterland, Zwolle en Waterschap Drents Overijsselse Delta en de provincie Overijssel samen aan de waterketen en het klimaat.  Al vele jaren, vanaf 2013 werken we samen. RIVUS kent zijn oorsprong in het Bestuursakkoord Water (BAW, 2011). Hierin hebben de overheden en drinkwaterbedrijven zich uitgesproken voor een doelmatiger waterbeheer. Naast de (afval)waterketen heeft RIVUS sinds 20 maart 2019 ook de taken opgepakt vanuit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA, 2017). Op 18 november 2021 heeft uw raad een informatienota ontvangen met betrekking tot het onderschrijven van de klimaatadaptatiestrategie West Overijssel en het vaststellen van het uitvoeringsprogramma voor klimaatadaptatie in het RIVUS gebied. RIVUS is daarmee werkregio geworden voor de aanpak van klimaatadaptatie. Een nieuw regionaal bestuursakkoord water 2022 -2027 is op 1 maart 2022 door het college onderschreven, hiervan heeft uw raad op 3 maart een informatienota ontvangen. Op 15 december  december 2022 heeft uw raad een informatienota ontvangen met betrekking tot de strategie waterketen die door het college wordt onderschreven.    

Vanuit het Gemeentelijk Rioleringsplan wordt een bijdrage (jaarlijks € 150.000,-) geleverd aan het programma klimaatadaptatie waarmee we in 2022:
- een hemelwaterverordening hebben opgesteld en is vastgesteld door uw raad in 2022
- een subsidieregeling afkoppelen, elke druppel telt, hebben gemaakt en is vastgesteld door uw raad in 2022
- bij hebben gedragen aan het maken van klimaatkansenkaarten voor de wijken Dieze, Wipstrik, Holtenbroek en Aalanden

De lasten zijn € 33.982 lager dan begroot en de baten zijn € 36.198 lager, hetgeen leidt tot een nadelig resultaat  van € 2.216. Omdat voor riolering altijd een sluitende exploitatie wordt beoogd, wordt het resultaat verrekend met de egalisatievoorziening riolering. Het saldo is echter niet 0, doordat de begrote onttrekking van de egalisatievoorziening niet is aangepast aan twee kleine wijzigingen in de begrote lasten.

De lagere lasten van € 33.982 zijn gerealiseerd door:

• De stimuleringsregeling afkoppelen is later gestart, hierdoor zijn de lasten € 86.766 lager.  
• Er is minder onderzoek uitgevoerd, daardoor zijn de lasten € 69.922 lager.
• De kosten van elektra waren € 103.920 hoger dan het (met prijsstijgingen verhoogde) budget. Deels door meer verbruik, deels door relatief meer gebruik in het 2e halfjaar waar de tarieven het hoogst waren.
• Werkzaamheden waarvoor al verplichtingen zijn aangegaan maar waarvan de kosten in 2023 worden gemaakt zorgen voor € 901.081 lagere lasten. Dit bedrag van € 901.081 is gestort in de voorziening. Per saldo is dit neutraal.
• Daarnaast zijn er diverse kleinere afwijkingen die tesamen € 18.785 aan hogere lasten geven. Hierin zijn ook prijsstijgingen van invloed alsmede uitstel van werkzaamheden in reactie daarop.

De lagere baten van € 36.198 zijn gerealiseerd door:

• Lagere baten van € 34.961 door lagere opbrengsten uit rioolheffing door een geringere toename van het aantal aansluitingen en door hogere opbrengsten voor gebruik.
• Lagere onttrekking uit de egalisatievoorziening van € 1.237. Dit betreft het exploitatieresultaat op de begrote baten en lasten.

Er was per saldo een onttrekking uit de voorziening riolering geraamd van € 1.623.591. Per saldo is een onttrekking uit de voorziening riolering gedaan van € 721.273. Het verschil van € 902.318 bestaat uit voornoemde storting van € 901.081 voor nog uit te voeren werken en het verschil van € 1.237 op het exploitatieresultaat.

Naast de kosten op dit doel dekt de rioolheffing ook kosten ter hoogte van € 1.714.718, die onder andere doelen worden verantwoord. Zie de paragraaf lokale heffingen.

Vanaf 2020 wordt jaarlijks € 800.000,- aan klimaatinvesteringen beschikbaar gesteld.

Zo is geld gereserveerd/geinvesteerd in gebieden die kwetsbaar zijn voor extreme neerslag:
- Het Stationsplein (afgerond)
- Diezerbrink (afgerond)
- Voorsterpoort (1e fase afgerond)
- Azaleapark (in uitvoering)
- Oosterlaan (afgerond)
- Westerlaan (in uitvoering)
- Klimaatwoonstraten Aalanden (grotendeels uitgevoerd)
- Stinspark (in uitvoering)
- waterverbinding Dieze Oost - Aalanden (uitgevoerd)
- waterverbinding Assendorp - Zwolle Zuid (in uitvoering)

De waterverbinding Assendorp - Zwolle Zuid heeft vertraging opgelopen en zal in Q2 2023 worden afgerond. Ook worden de projectkosten met ca. € 0,5 miljoen euro overschreden. De waterverbinding, ook wel spoorduiker genoemd, is van belang om wateroverlast als gevolg extreme neerslag in het gebied Assendorp te beperken. Het project heeft te maken gehad met een aantal stagnaties zoals aangetroffen beschermde diersooorten, verdacht gebied in het kader van niet gesprongen explosieven en een onbekende verontreiniging van NS onder het spoor, die het project duurder maken en in de tijd doen uitlopen. Met het aanbrengen van damwanden van de ontvangstkuip ontstonden problemen door een bijzondere zandkorrelopbouw ter plaatste. Gekozen is voor een andere bouwkuipmethode die duurder uitpakt. Binnen het GRP is ruimte beschikbaar om de overschrijding op te kunnen vangen. Hiervoor hoeft de rioolheffing niet te stijgen.    

Gemeentelijk rioleringsplan 2016-2020

Gemeentelijk rioleringsplan
Er is € 800.000 per jaar beschikbaar voor maatregelen klimaatinvesteringen die een link hebben met de wettelijke zorgplicht hemel- en grondwateroverlast. De projectactiviteiten hebben veelal lange aanlooptijden, waardoor niet altijd de bedoelde jaarlijkse investering wordt gerealiseerd en het restantkrediet nog niet volledig is benut.