Sociaal domein

We pakken de situatie van huiselijk geweld zo vroeg mogelijk aan en werken toe naar veiligheid en duurzaam herstel

Het voorkomen van huiselijk geweld, waaronder kindermishandeling, ouderenmishandeling en seksueel misbruik, vinden we van groot belang. Met voorlichting en preventie kan veel bereikt worden. Als huiselijk geweld zich voordoet is het belangrijk dat dit tijdig gesignaleerd wordt en dat betrokkenen weten hoe ze moeten handelen om de situatie zo snel mogelijk te stoppen. In de preventie en aanpak van huiselijk geweld, inclusief kindermishandeling en ouderenmishandeling, zijn vele partijen betrokken. Door goede voorlichting, beschikbaarheid van passende opvoedingsondersteuning, maar ook ondersteuning van mantelzorgers, kan voorkomen worden dat situaties ontstaan waarbij er sprake is van bijvoorbeeld verwaarlozing, misbruik, bedreiging, mishandeling of financiële uitbuiting.

Veilig Thuis IJsselland is de spil in de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. In een brede samenwerking met lokale zorgstructuren in elf gemeenten in de regio, met de ketenpartners op het terrein van zorg en veiligheid en met gespecialiseerde partners, politie en justitie in de regio IJssellandwordt de aanpak vorm gegeven. De verdere ontwikkeling van Veilig Thuis IJsselland en de samenwerking in de aanpak is belangrijk voor een goede aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Sinds de aanscherping van de Wet Meldcode zijn veel meer meldingen en adviesvragen bij Veilig Thuis IJsselland gekomen. Bij de septembercirculaire 2020 hebben we extra middelen ontvangen om extra capaciteit bij Veilig Thuis IJsselland te realiseren. Voor 2022 wordt ook de extra inzet van Veilig Thuis IJsselland vanuit deze extra bijdrage gefinancierd. Daarbij zijn we een ontwikkeling gestart om Veilig Thuis IJsselland en de lokale teams in de gemeenten in de regio te versterken in de aanpak huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling.  De intentie is om de aanpak van huiselijk geweld zo lokaal mogelijk vorm te geven, dicht bij inwoners en gezinnen, waar het zich voor doet. Deze ontwikkeling is passen binnen de ambities binnen het sociaal domein en binnen de Regiovisie Huiselijk Geweld IJsselland.

In 2022 zijn we verder gegaan met de brede ontwikkeling om de aanpak van huiselijk geweld zo lokaal mogelijk vorm te geven en te versterken. Hierbij wordt doorgebouwd op de aanpak 'Directe veiligheid en risico-gestuurde zorg'. Er zijn grote stappen gezet in de ontwikkeling om de samenwerking tussen Veilig Thuis IJsselland en lokale teams van de gemeenten in de regio te verbeteren en de lokale teams te versterken in de aanpak van huiselijk geweld. Uitgangspunt is te voldoen aan het Kwaliteitskader 'werken aan veiligheid voor lokale teams en gemeenten' ontwikkeld binnen het landelijk programma 'Geweld hoort Nergens Thuis' en vastgesteld door de VNG. Met een subsidie vanuit  'Geweld Hoort Nergens Thuis' is een uitgebreid scholings- en deskundigheidsprogramma opgezet waarmee de lokale teams hun kennis en vaardigheden hebben kunnen vergroten. Elke gemeente in de regio IJsselland heeft op basis van het kwaliteitskader een startfoto gemaakt en een ontwikkelplan om aan alle kwaliteitsstandaarden te gaan voldoen. In Zwolle is bij twee wijkteams een pilot uitgevoerd om de samenwerking met Veilig Thuis IJsselland te versterken. De resultaten zijn veelbelovend zodat de werkwijze over meer gemeenten in de regio zal worden uitgerold, te beginnen met drie gemeenten in 2023.
Daarnaast is traumascreening door lokale teams en andere organisaties een speerpunt geweest. Ook heeft de regio deelgenomen aan het project 'Drakentemmers' waar traumabehandelaren op specifieke terreinen van de aanpak huiselijk geweld en seksueel geweld worden bijgeschoold. Ook kent dit project een leerlijn voor professionals uit lokale teams en andere organisaties om vormen van trauma beter te kunnen signaleren en de kennis op dit terrein te vergroten.

In 2022 is de zorgcoördinator Mensenhandel ingezet voor de coördinatie van hulp en zorg aan slachtoffers. Dat is voor alle gemeenten in IJsselland gerealiseerd, vanuit financiële bijdragen van alle gemeenten. De zorgcoördinator heeft een rol gespeeld bij de voorlichting over mensenhandel.  Als onderdeel van de regionale aanpak Mensenhandel is in 2022 een regionaal kader voor bewustwording en preventie geformuleerd. Bij de registratie en opvang van vluchtelingen uit Oekraïne in Zwolle was er aandacht voor het voorkomen en signaleren van mensenhandel.

We pakken de situatie van huiselijk geweld zo vroeg mogelijk aan en werken toe naar veiligheid en duurzaam herstel, zodanig dat:

• Meldingen bij Veilig Thuis IJsselland worden getriageerd (Veiligheidsbeoordeling), vervolgtrajecten worden ingezet en onderzoeken worden afgehandeld binnen de wettelijke termijnen.
• Bij het opstellen van een herstel- en veiligheidsplan ouders en kinderen worden betrokken tenzij de veiligheid dat niet toelaat.
• Scholen, lokale wijkteams en andere organisaties die dicht bij kinderen, gezinnen of ouderen staan, maar ook burgers in het algemeen, oog hebben voor signalen van mishandeling of misbruik en weten wat zij kunnen doen.
• Betrokkenen, zowel daders als slachtoffers, ouderen, ouders en kinderen (systeemgericht) ondersteund worden of toegeleid naar behandeling om duurzaam herstel te realiseren.

Regiovisie Huiselijk Geweld IJsselland

• Inzetten op zo lokaal mogelijke hulp en ondersteuning bij huiselijk geweld en kindermishandeling. Als de veiligheid het vraagt of bij specifieke vormen van huiselijk geweld de expertise van Veilig Thuis benutten.
• Uitgaan van een aanpak vanuit '1 gezin, 1 plan, 1 regisseur' waarbij kinderen centraal staan en als de veiligheid het toelaat ook daders worden betrokken.
• Uitvoeren van de Regiovisie Huiselijk Geweld.
• Uitvoering geven aan het Centrum Seksueel Geweld Zwolle met een bovenregionale functie.
• Uitvoeren van het Zwolse preventieproject 'Loverboys' met aandacht voor seksuele weerbaarheid.
• Doorontwikkelen van de ingezette aanpak waarin 'Directe veiligheid en risico-gestuurde zorg' door lokale teams, Veilig Thuis IJsselland en overige ketenpartners. Hierbij wordt er in de regio gewerkt met één Veiligheidsplan waarin Veilig Thuis, gemeenten en zo veel mogelijk (regionale) partners samenwerken.  
• Uitvoering geven aan het plan van aanpak dat voor de regio IJsselland is opgesteld in het kader van het Landelijk actieprogramma 'Geweld hoort nergens thuis'.
• Voor structureel en acuut onveilige situaties een 'Multi Disciplinaire Aanpak voor ernstig geweld' implementeren waar vanuit specifieke expertise integraal wordt samenwerkt.  Hiervoor is een pilot gestart in 2020 vanuit extra middelen van het landelijk programma invulling gegeven. Deze pilot wordt aanhet eind van 2021 geëvalueerd.
• Meer aandacht genereren omtrent ouderenmishandeling zodat het eerder gesignaleerd wordt. Ook wordt gewerkt aan het vergroten van de handelingsmogelijkheden om te interveniëren en het stimuleren van aandachtsfunctionarissen bij organisaties.  
• Vervolg geven aan de aanpak van Mensenhandel en het versterken van de samenwerking rond dit thema in Zwolle en de regio IJsselland. De zorgcoördinator Mensenhandel is per 1 september 2020 gerealiseerd en zal in 2021 haar werk verder ontwikkelen.

Dit wordt in het najaar van 2021 geëvalueerd, waarna een beluit wordt genomen over of en hoe de zorgcoördinatie en de preventie en aanpak van Mensenhandel wordt voortgezet.

- Het preventieproject 'Seksuele Weerbaarheid en Loverboypreventie' (voorheen preventieproject Loverboys) is uitgevoerd door de GGD.
- Het Centrum Seksueel Geweld heeft haar werkzaamheden uitgevoerd.
- De aanpak MDA++ voor structureel en ernstig geweld is per 2022 regulier gemaakt nadat de evaluatie eind 2021 positief was.
- De werkgroep ouderenmishandeling heeft diverse activiteiten ontplooid en op de dag tegen ouderenmishandeling een webinar georganiseerd waar deskundigen met elkaar in gesprek gingen.
- Er zijn 43 trajecten AWARE ingezet voor slachtoffers huiselijk geweld. Met deze trajecten wordt de veiligheid en zelfstandigheid van slachtoffers versterkt en vergroot.
- Met extra rijksmiddelen voor knelpunten in de vrouwenopvang is in 2022 de begeleiding en capaciteit uitgebreid binnen de vouwenopvang in IJsselland.
- Als onderdeel van een landelijk netwerk van opvangplekken voor slachtoffers van Mensenhandel met Multiproblematiek (OMM plekken) zijn ook in Zwolle slachtoffers opgevangen.

De lasten laten een voordelig saldo zien van € 957.589. De baten zijn € 325.118 hoger. Omdat er € 517.000 meer wordt toegevoegd en € 683.961 minder wordt onttrokken aan de reserve wordt er per saldo een voordeel van € 81.746 gerealiseerd.

Het voordeel op de lasten wordt gerealiseerd door:

• Lagere lasten van € 517.000 veroorzaakt door de niet bestede regionale middelen uit de meicirculaire 2022 i.h.k.v. kind- en gezinsbescherming. In de regio wordt op dit moment uitgewerkt hoe de middelen kunnen worden ingezet. In de jaarrekening 2022 worden deze middelen daarom gestort in de reserve NUTW sociaal.
• Lagere lasten van € 81.633 veroorzaakt door niet bestede regionale corona-middelen. Van het Rijk zijn middelen ontvangen om extra kosten als gevolg van corona te kunnen dekken. Niet alle middelen zijn besteed en er vindt geen afrekening plaats met het Rijk. Het restant wordt gestort in de reserve NUTW sociaal en in 2023 wordt in de regio een besluit genomen over inzet van deze middelen.
• Lagere lasten van € 307.500 op ontvangen regionale Rjiksmiddelen Schadelijke praktijken en Centrum Seksueel Geweld (CSG). In 2023 wordt regionaal besloten hoe deze middelen gaan worden besteed. Daarom worden de middelen bij de jaarrekening 2022 gestort in de reserve NUTW sociaal.
• Lager lasten van € 286.828 veroorzaakt door niet bestede middelen adviespunt kindermishandeling veilig thuis. Het betreft lokale Zwolse middelen waarvan de eerste bestedingen in 2023 plaats zullen vinden. De middelen worden daarom gestort in de reserve NUTW sociaal.
• Hogere lasten van € 21.460 op aanpak mensenhandel. In de 2e berap 2022 zijn extra regionale middelen opgenomen voor de bekostiging van een zorgcoordinator mensenhandel. Het gaat hier om een totaal bedrag van € 81.148 waarvan € 59.688 uit de regio wordt gedekt. Per abuis is het Zwolse aandeel niet als dekking opgenomen in de berap aanvraag.
• Hogere lasten van € 8.964 op de besteding opvang slachtoffers mensenhandel met multiproblematiek door het Leger des Heils. Van het Rijk zijn hier hogere middelen van ontvangen die worden doorgezet naar het Leger des Heils.
• Hogere lasten van € 300.000 op het regionale budget Huiselijk Geweld. Het budget wordt naast de Rijksbijdrage ook gedekt uit gemeentelijke bijdragen. In de begroting zijn de kosten en de baten te laag begroot. Per saldo is er geen afwijking.
• Lagere lasten van € 90.982 op het regionale budget Huiselijk Geweld. De beschikbare Rijksmiddelen en gemeentelijke bijdragen Huiselijk Geweld zijn niet volledig besteed en worden afgerekend met de regiogemeenten.
• Hogere lasten van in totaal € 4.070 op diverse onderdelen.

Het voordeel op de baten wordt gerealiseerd door:

• Hogere baten van € 16.729 op de bijdrage regio Noord- en Oost Gelderland (NOG) aan het Centrum Seksueel Geweld (CSG). O.b.v. het aantal inwoners draagt de regio NOG bij aan het CSG Zwolle. De bijdrage 2022 is hoger dan in de begroting is opgenomen.
• Hogere baten van € 8.389 op de Specifieke uitkering (SPUK) aanpak Huiselijk Geweld. Deze SPUK is bedoeld voor de opvang slachtoffers mensenhandel met multiproblematiek. In de begroting is een bedrag van € 184.000 opgenomen maar de werkelijke inkomsten zijn hoger. Dit bedrag wordt doorgezet naar het Leger des Heils voor uitvoering.
• Hogere baten van € 300.000 op de gemeentelijke regiobijdragen voor het regionale budget Huiselijk Geweld. Naast de regionale Rijksmiddelen dragen alle gemeenten jaarlijks ook bij aan het regionale budget Huiselijk Geweld. In de Zwolse begroting zijn deze inkomsten te laag begroot waardoor een afwijking ontstaat. Hier tegenover staan hogere uitgaven dan begroot. Per saldo is er geen afwijking.

De verschillen op de reservemutaties worden veroorzaakt door:

• De middelen kind- en gezinsbescherming uit de meicirculaire 2022 worden gestort in de reserve NUTW sociaal.
• De middelen adviespunt kindermishandeling (€ 286.828) en de regionale middelen CSG en schadelijke praktijken (€ 307.500), coronamiddelen (€ 89.633) zijn niet onttrokken omdat uitvoering in 2022 niet (geheel) heeft plaatsgevonden.

Aanpak ernstig huiselijk geweld

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling

Aanpak ernstig huiselijk geweld
In 2019 is de "projectenpool van denken naar doen" van start gegaan. Drie projecten hiervan, ouderenmishandeling, MDA++ en 'Veilig Thuis en lokale teams versterken' zijn succesvol afgerond en verantwoordt bij het landelijk programma 'Geweld hoort nergens thuis'.

Aanpak HG en kindermishandeling
DIt betreft een specifieke uitkering die wordt ontvangen vanuit het Rijk. Uitgaven lopen door naar 2021. Het project 'Doortonwikkeling lokale teams en samenwerken vanuit risico gestuurde zorg' is aangevraagd in 2020, gestart in 2021, loopt financieel conform planning en is in 2022 afgerond.