Sociaal domein

We vergroten de veerkracht van inwoners en buurten

De meeste inwoners zijn zelf in staat om sociale contacten op te bouwen, een zinvolle dagbesteding te hebben, zoals betaald werk of het doen van vrijwilligerswerk. Niet alle Zwolse inwoners zijn in staat op eigen kracht of met hulp van eigen sociale netwerken en verbanden mee te doen in de samenleving en maatschappelijk zelfredzaam te zijn. Door het faciliteren van ontmoetingsactiviteiten, ruimte te bieden aan bewonersinitiatieven en de inzet van onder andere wijkgericht welzijnswerk (bijvoorbeeld opbouwwerk) willen we het menselijke kapitaal in buurten en wijken versterken, vergroten, mobiliseren en ondersteunen zodat er een leefomgeving ontstaat die sociale samenhang kent.

We streven naar sociale inclusie en samenhang tussen inwoners, ongeacht geslacht, afkomst, religie en seksuele geaardheid. We zijn een toegankelijke stad, waarin geen plek is voor discriminatie Als regenbooggemeente maken we ons sterk voor het verbeteren van de sociale acceptatie, veiligheid en gelijkheid van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender en intersekse personen (LHBTI personen). In 2022 gaan we een visie op diversiteit opstellen waarmee we de komende jaren gerichte aandacht en inzet richten op versterking van een inclusieve samenleving.

Het afgelopen jaar werd een groot beroep op de veerkracht van inwoners en buurten gedaan. Dit jaar lag de oorzaak minder bij corona, maar hadden en hebben de oorlog in Oekraïne en de grote toestroom van ontheemden en vluchtelingen, de inflatie en forse energieprijzen veel impact op veerkracht van onze inwoners. Er is enorme inzet geweest  van professionals en vrijwilligers in onze stad om een ander in nood te helpen, eenzaamheid tegen te gaan, zelfredzaamheid en samenredzaamheid te vergroten in onze stad.
Het ministerie heeft de gemeenten in Nederland op 28 februari 2022 gevraagd te anticiperen op een verhoogde instroom van vluchtelingen en de daarmee samenhangende vraag voor opvang. De activiteiten voor begeleiding van vluchtelingenstromen, het bieden van opvangplekken en huisvesting en bijkomende aspecten als welzijn, onderwijs en inkomensondersteuning zijn net als coördinatie en organisatie in afstemming met omliggende gemeenten in de regio aan doel 1.1.2 toegevoegd.

We vergroten van de veerkracht van inwoners en buurten, zodanig dat:

• De veerkracht in de buurten/ wijken stijgt, specifiek daar waar deze (ver) onder het Zwolse gemiddelde ligt.
• Deze de buurt en de individuele inwoner ten goede komt, de leefomgeving verbetert, eenzaamheid verminderd, de zelfredzaamheid toeneemt en nieuwe initiatieven in buurten en wijken ontstaan.
• Mensen zich prettig voelen in de wijk waarin zij willen wonen (sociale inclusie), er meer wederzijdse bewustwording is en er minder uitsluiting plaatsvindt.

Hervormingsagenda sociaal domein (2019)

Regenboogagenda 2019 - 2022 (2019)

Beleidsnota Sociale Activatie en herstel

• We subsidiëren partners in de uitvoering van wijkgericht welzijnswerk, waaronder:
  • Sociaal cultureel werk.
  • Jongerenwerk.
  • Kinderwerk.
  • Ouderen welzijnswerk.
  • Buurt- en opbouwwerk; specifiek in de kwetsbare buurten waar de veerkracht onder het Zwols gemiddelde ligt.
  • Buurt- en wijkaccommodaties, jongerencentra, wijkboerderijen en buurtweides; activiteiten zijn gericht op het versterken van sociale netwerken, door ontmoeting.
  • Partners op overige terreinen al dan niet in samenhang met andere doelen:  COC Zwolle, Vizier Overijssel (Antidiscriminatievoorziening), de Jongerenraad (zie doel 1.3.1), Platform Toegankelijk Zwolle (zie doel 1.1.3), vrijwilligersondersteuning (zie doel 1.1.1), mantelzorgondersteuning (zie doel 1.1.3) en vluchtelingenwerk (zie doel 2.1.1).)
• Door gebruik te maken van Rijksmiddelen tot en met 2022 zetten we extra in op bewustwording van diversiteit én de zichtbaarheid van verschillende groepen in de samenleving. We focussen ons samen met partners op het creëren van een veilig sportklimaat, het vergroten van de handelingsbekwaamheid van professionals binnen de zorg, het onderwijs en de gemeente ten einde de veiligheid, weerbaarheid en sociale acceptatie van LHBTI-inwoners te bevorderen.
• In afstemming met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wordt toegewerkt naar een regionale aanpak LHBTI
• We subsidiëren wijkorganisaties voor het organiseren en ondersteunen van activiteiten op sociaal cultureel gebied ter ondersteuning van de sociale cohesie en het woon- en leefklimaat voor de bewoners in de wijk.

• Als onderdeel van de Begroting 2022 worden de middelen die we structureel ontvangen voor antidiscriminatie en racisme ingezet voor het antidiscriminatiemeldpunt Vizier en formatie om tot een nota diversiteit te komen waarin onze antidscriminatie maatregelen en bestrijding van racisme meegenomen worden in ons streven naar een inclusieve samenleving.
• Tevens zetten wij in de jaren 2022 de investeringen in opbouwwerk en welzijn en bureau Toegankelijk Zwolle voort.

• Wijkgericht welzijnswerk
  • Conform de begroting is uitvoering gegeven aan het bieden van sociale contacten en daginvulling, algemeen en specifiek voor jeugdigen, ouderen en psychisch kwetsbaren, en met name in kwetsbare buurten waar de veerkracht onder het Zwols gemiddelde ligt.
  • Buurt- en wijkaccommodaties en jongerencentra hebben bezoekers ontvangen, warme kamers geboden en er zijn volop activiteiten georganiseerd, gericht op het versterken van sociale netwerken, door ontmoeting, door activiteiten et cetera. Via SamenZwolle zijn inwoners geïnformeerd over de activiteiten en mogelijkheden.
• Diversiteit en Inclusie
  • In 2022 is het beleidsplan Diversiteit en Inclusie 2022-2026: omarm het verschil, vastgesteld door de gemeenteraad. Dit beleidsplan is een voortzetting van de regenboogagenda 2019-2022, een uitwerking van de lokale inclusie agenda en een doorontwikkeling van het thema toegankelijkheid. In 2022 hebben we uitvoering gegeven aan het regenboogbeleid, dat heeft geresulteerd in een aantal zichtbare activiteiten zoals Zwolle Pride, de Pride Photo-tentoonstelling, onthulling van het object de Regenbogen en Coming Out Day, voorlichtingsactiviteiten door het COC en is er het symposium Later over regenboogouderen georganiseerd.
  • De Alliantie tegen discriminatie en Racisme is meerdere keren bij elkaar gekomen in 2022. Er is gezamenlijk aandacht besteed aan 21 maart: internationale dag tegen racisme en discriminatie. Vizier heeft gastlessen georganiseerd op scholen en haar taken als anti-discriminatievoorziening uitgevoerd.
  • Toegankelijk Zwolle heeft in 2022 expliciet aandacht besteed aan thema’s mobiliteit, drempelhulpen en vrijetijdseconomie. Daarnaast het organiseren van activiteiten, schouwingen en het geven van voorlichting (met en door de ervaringsdeskundigen), met als doel het creëren van bewustwording over toegankelijkheid.
• Wet inburgering
  In 2022 is samen met COA en regiogemeenten toegewerkt naar het ontwikkelen van een Regionale opvanglocatie (ROL) in Zwolle. Dit betreft niet alleen het vinden van en communiceren over de fysieke locatie, maar vooral ook afstemming over en synchroniseren van diverse processen van het inburgeringsproces tussen COA en gemeente. Daarnaast is ook met lokale partners gekeken naar de mogelijke aanvullende inzet vanwege de komst van de ROL.
• Tijdelijke opvang vluchtelingen en ontheemden.
  • Voor 2022 hebben we (subsidie)afspraken gemaakt voor maatschappelijke begeleiding van nieuwkomers in Zwolle en voor begeleiding van nieuwkomers op het AZC.
  • De gemeente Zwolle heeft in korte tijd 677 gemeentelijke opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne gerealiseerd in Berkum (42), Assendorp (76) en op Oosterenk (559) en nog eens 21 opvangplekken voor crisisnoodopvang op Oosterenk

De lasten laten een voordelig saldo zien van € 777.786. De baten laten een voordeel zien van € 3.487.004. Doordat er € 4.153.280 meer is toegevoegd aan de reserves en € 506.696 minder onttrokken uit de reserves ontstaat een nadelig resultaat van € 395.186.

De lagere lasten en baten betreffen:

• Wijkgericht welzijnswerk: Er zijn van het Rijk middelen ontvangen ter compensatie van de loonsverhoging in de CAO welzijn. Er resteert dit jaar een overschot va ca € 24.000 na uitbetaling van de goedgekeurde aanvragen in dit doel.

• Beleid accommodaties: lagere lasten van € 44.000. Dit betreft met name niet bestede middelen ad € 30.000 voor onderzoek beleid accommodatieonderzoek. Deze middelen worden doorgeschoven naar 2023.
• Wijkorganisaties: lagere lasten van € 52.000 met name wegens opheffing wijkvereniging Holtenbroek.
• Het onderhoud van de niet-gemeentelijke wijkcentra is voor een deel doorgeschoven naar volgend jaar. Een deel is ondergebracht bij verduurzaming en daarnaast is ook een deel niet nodig gebleken; dit resulteert in ca. € 99.000 lagere lasten.
• Sociale activatie en herstel ca. € 16.000: Dit is een restant na de toekenningen in de subsidieregeling Sociale activatie en herstel over 2022.

• Diversiteit en inclusie: de reserve van ca. € 64.000  is in 2022 niet besteed en schuift vanwege het incidentele karakter door naar 2023 en wordt dan gebruikt voor de Uitvoeringsagenda Diversiteit en Inclusie.
• Capaciteit afdeling MO: het betreft incidentele capaciteit van de afdeling MO die beschikbaar was in de reserve, wat niet onttrokken is aan de reserve. Hier resteert € 478.000 aan incidentele budget dat door verschillende oorzaken (opdrachtformulering, werving) nog niet benut is en doorgeschoven is naar 2023.
• De hogere bate wordt veroorzaakt door een hogere rijksbijdrage voor opvang ontheemden Oekraïne. Deze wordt gereserveerd.  

De hogere reservestoring wordt veroorzaakt door:

• Opvang ontheemden Oekraïne: via een Raadsvoorstel dat behandeld is op 19 december 2022 is gevraagd te besluiten: "Uit de normvergoeding bekostigingsregeling opvang ontheemde Oekraïners een reserve te vormen van € 2,3 mln". Na afloop van het jaar en na het invullen van de verantwoording aan het Rijk (de SISA-verantwoording), heeft gemeente Zwolle aanvullend € 3.486.465 kunnen reserveren. Dit komt door een voordeel op het project, waarvan de onderbouwing staat vermeld bij de toelichting op het krediet.
• Voor beleid accommodaties wordt € 30.000 doorgeschoven naar volgend jaar voor onderzoek.
• Verder is er door de raad € 175.000 beschikbaar gesteld uit de stelpost gestegen energielasten voor de regeling tegemoetkoming energiekosten sociale, culturele en maatschappelijke basis. Deze middelen zijn gestort in de reserve. De baten van deze middelen bevinden zich in programma 10.
• In de decembercirculaire is er voor meerkosten Oekraïne en leerlingenvervoer Oekraïne resp. € 214.000 en € 113.000 aan middelen ontvangen. Deze zijn gestort in de reserve.  De baten van deze middelen bevinden zich in programma 10.
• Tot slot zijn er incidentele middelen ontvangen voor capaciteiten MO, deze zijn niet volledig benut. Het niet benutte deel ca. € 135.000 is doorgeschoven naar 2023.

De lagere onttrekking aan de reserve wordt veroorzaakt door:

• Lagere onttrekking voor het onderhoud van de niet gemeentelijke wijkcentra ad € 99.000.
• De reserve van ca. € 64.000 is in 2022 niet besteed en schuift vanwege het incidentele karakter door naar 2023 en wordt dan gebruikt voor de Uitvoeringsagenda Diversiteit en Inclusie.
• Incidentele capaciteit van de afdeling MO ad € 344.000 wat beschikbaar was in de reserve is niet onttrokken aan de reserve.

Oekraïense ontheemden
Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. Vanaf die tijd is er een gestage stroom van Oekraïense vluchtelingen op gang gekomen die de oorlog ontvluchten. Deze mensen vluchten vooral naar lidstaten van de Europese Unie. Op 4 maart 2022 heeft de Raad van de Europese Unie de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) in werking gesteld. Hiermee hebben vluchtelingen uit de Oekraïne recht op opvang, medische zorg, werk en onderwijs in de lidstaten van de Europese Unie.
Begin maart 2022 gaf het Rijk de opdracht aan de Veiligheidsregio’s om per regio minimaal 1000 Oekraïense vluchtelingen op te vangen binnen twee weken met additioneel nog eens 1000 vluchtelingen. Eind april 2022 kwam van het Rijk de opdracht om nog eens 1000 opvangplekken in de Veiligheidsregio IJsselland te realiseren.
Om de taakstelling mede te realiseren is er voor de lokale organisatie van de Oekraïneopvang in Zwolle een eigen projectorganisatie opgezet. Alle benodigde gemeentelijke disciplines werden ingezet en ongeveer 35 gemeentelijke medewerkers werden vrijgemaakt en lieten hun basisopdracht volledig of gedeeltelijk liggen. Het opvangen van vluchtelingen is een nieuwe taak voor de gemeente en voor het vervullen van deze taak zijn 35 (29,3 fte) nieuwe medewerkers door middel van Payroll ingehuurd voor het vervullen van functies op de opvanglocaties (locatieleiding, woonbegeleiding en huismeesters).
Het voortduren van de oorlog maakt dat deze nieuwe gemeentelijke taak voor een langere periode is, waarbij in eerste instantie de opvang projectmatig is georganiseerd en in de tweede helft van 2022 zijn de werkzaamheden steeds meer geborgd in de gemeentelijke organisatie.

Zwolle heeft in een relatief korte tijd 685 opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne gerealiseerd in Berkum bij Driezorg en in de Hoofdhofkerk (45), Dominicanenklooster (84) en op Oosterenk (556). Hiermee is door Zwolle een wezenlijke bijdrage geleverd aan respectievelijk de eerste en tweede regionale opdracht voor het snel realiseren van respectievelijk 2000 en 1000 opvangplekken voor vluchtelingen uit Oekraïne in onze regio. Tegelijkertijd is er respectievelijk basis- en voortgezet onderwijs en kinderopvang gerealiseerd. Tevens is er onder verantwoordelijkheid van de gemeente voor een tijdelijke periode tot 1 oktober 2024 ook een zorgpost ingericht voor het borgen van de zorg aan de vluchtelingen uit Oekraïne. Naast artsen zijn er triage verpleegkundigen en praktijkondersteuners GGZ (2,45 fte) in deeltijd op contractbasis werkzaam op de zorgpost.
Eind van 2022 was de opvang min of meer in een beheerfase en de ervaringen zijn zonder meer goed te noemen. De Zwolse samenleving heeft in korte tijd veel voor elkaar gekregen, door met elkaar de schouders eronder te zetten. Veel inwoners en organisaties hebben hieraan een bijdrage geleverd.  

De Zwolse opvanglocaties zijn gedurende het jaar nagenoeg volledig bezet. Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne dat in Zwolse gastgezinnen zijn opgenomen bedraagt in totaal ca. 140 vluchtelingen. Opvangplekken zijn beschikbaar via RefugeeHomeNL waarbij de gastgezinnen o.a. worden begeleid door (getrainde) vrijwilligers van het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en van het Leger des Heils.

Het Rijk heeft op 16 december jl. de burgemeesters en voorzitters van de Veiligheidsregio’s de opdracht gegeven om op te schalen naar landelijk 90.000 gemeentelijke opvangplekken per 01 juli 2023. Er wordt verondersteld dat het er uiteindelijk 120.000 moeten worden. Concreet betekent dit voor de Veiligheidsregio IJsselland dat er nog eens 700 opvangplekken extra voor Oekraïners in 2023 gerealiseerd zullen moeten worden.

LHBTI
Betreft een meerjarig regionaal project met (co)financiering vanuit het Rijk, provincie en de gemeente Zwolle. Regenboogsteden, zoals Zwolle, zetten zich in voor de gezamenlijke doelstelling de veiligheid, weerbaarheid en sociale acceptatie van LHBTI verder te bevorderen.

Hervormingsagenda
Het betreft de programmakosten van het Programma Hervormingsagenda Sociaal Domein. Dat is een vierjarig project dat loopt van 2020 t/m 2023. Het programma zet zich in om een aantal (systeem)hervormingen in het Sociaal Domein te realiseren, die voortvloeien uit de decentralisatie vanuit het rijk. Daarbij staan vier inhoudelijke bewegingen centraal die worden vormgegeven in zes verschillende sporen.

Hervormingsagenda

Regionale aanpak LHBTI

Oekraine Bouwkundig/inventaris

Oekraine- Zorg, Welzijn

Oekraïense ontheemden
In het Raadsvoorstel dat behandeld is op 19 december is geschat dat de kosten voor de opvang van Oekraïense ontheemden € 15.259.960 bedragen. Na afloop van het jaar zijn de werkelijke kosten lager dan geschat. Dit wordt onder andere veroorzaakt door een niet 100% bezetting op de gemeentelijke opvangvoorzieningen. Oorzaak is dat er huisdieren zijn toegestaan en dat er maatwerk geleverd moet worden. Bijvoorbeeld een gezin van drie personen wordt op een kamer van vier personen geplaatst. Deze lagere bezetting heeft ertoe geleid dat de variabele kosten lager uitvallen, denk hierbij aan minder schoonmaakkosten, boodschappengeld en gas/water/elektra. Daarnaast is de € 550.000 voor onderwijshuisvesting niet volledig besteed, hiervan is € 175.897 over in 2022. Ook de kosten voor leerlingenvervoer zijn lager dan begroot. Oorspronkelijk is uitgegaan van € 20.000 en de daadwerkelijke kosten zijn € 6.628. Een nadere analyse van de kosten wordt nog gemaakt.
Daarnaast zijn er wijzigingen op de inkomsten bekend gemaakt. In de decembercirculaire heeft gemeente Zwolle aanvullend € 113.489 gekregen voor leerlingenvervoer en voor de meerkosten (Jeugd en WMO) € 213.848. Daarbovenop heeft gemeente Zwolle € 144.423 aan bijdragen ontvangen van Veiligheidsregio IJsselland voor de personele inzet op het zorgpunt in Oosterenk. Samengevat, met de lagere uitgaven en de hogere inkomsten wordt het positieve resultaat t.o.v. de begroting € 3.486.465. In 2023 wordt uitgewerkt hoe de middelen worden ingezet.