Sociaal domein

We voorkomen (verder) maatschappelijk uitval of overlast door het bieden van passende zorg en ondersteuning richting maatschappelijk herstel

Verslaving kent als risico dat inwoners geïsoleerd raken, er gezondheidsrisico's optreden en de participatie verminderd en er maatschappelijke uitval of overlast optreedt. Verslaving is er in allerlei vormen: alcohol, roken, drugs, gamen, enzovoort. We zetten in op het voorkomen en verminderen van verslavingsproblematiek. Het voorkomen van verslaving pakken we ook op vanuit de preventieve aanpak van een gezonde levensstijl (zie doel 1.2.1 We beschermen en bevorderen de gezondheid van onze inwoners). Vanuit programma 3 wordt ingezet op gerichte preventie (als er al sprake is van problematisch middelen gebruik) en begeleiding van langdurig verslaafden. Hierbij wordt steeds gekeken hoe iemand zo optimaal mogelijk kan blijven deelnemen aan het maatschappelijk verkeer en/of verder maatschappelijke uitval te voorkomen.

Zorgmijding kan leiden tot verergering van problematiek en maatschappelijke uitval en overlast. Er wordt actief contact gelegd met mensen in zorgwekkende situaties, die niet zelf om hulp/ondersteuning vragen, maar dit wel nodig hebben omdat (verder) maatschappelijke uitval dreigt. Na contactlegging wordt samen met betreffende persoon (of directe omgeving) in kaart gebracht welke hulp / ondersteuning nodig is en hoe dit het beste kan aansluiten op de situatie van de persoon zelf. Daar waar mogelijk wordt getracht mensen te motiveren om reguliere hulp/ondersteuning te accepteren. Zolang geen aansluiting bij reguliere hulp/ondersteuning kan worden gevonden, maar hulp/ondersteuning wel nodig is, wordt inzet vanuit bemoeizorg geboden. Bemoeizorg wordt in de Wmo (2015) niet als wettelijke taak voor gemeenten benoemd, maar is maatschappelijk en bestuurlijk wel relevant. Juist omdat hiermee vroegtijdig ingegrepen kan worden bij complexe situaties, waar reguliere hulpverlening geen grip op kan krijgen. Bemoeizorg is een belangrijk instrument om verder maatschappelijke uitval te voorkomen, waarmee tevens wordt beoogd om de inzet van zwaardere vormen van zorg (ZvW, Wvggz) en ondersteuning (Wmo) te voorkomen en / of te beperken. Het is bovendien een van de instrumenten dat ingezet kan worden voor de beweging van beschermd wonen naar beschermd thuis in het kader van de hervormingsagenda sociaal domein.

De achterliggende problematiek van personen die verward gedrag vertonen wordt soms niet, of niet tijdig herkend, waardoor de juiste ondersteuning, hulp en zorg niet, of niet tijdig genoeg kan worden ingezet. Dit kan een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven van deze personen zelf, maar ook die van hun directe omgeving aantasten. We hebben in Zwolle een sluitende aanpak voor mensen met verward gedrag georganiseerd. Deze is gericht op het vroegtijdig signaleren, het bieden van adequate ondersteuning en zorg, tijdig opschalen wanneer nodig (bijvoorbeeld naar de veiligheidsketen) en het kunnen leveren van maatwerk, wat zoveel mogelijk aansluit op de leefwereld van de persoon die verward gedrag vertoont. De aanpak voor personen met verward gedrag wordt in 2022 gecontinueerd. Dit betekent concreet dat er een 24/7 meldpunt is waar professionals en inwoners zorgen over personen met verward / onbegrepen gedrag kunnen melden, van waaruit gerichte actie kan worden ondernomen, maar ook dat er goede afspraken zijn gemaakt over vervoer van personen met verward gedrag naar een beoordelingslocatie (indien beoordeling niet ambulant kan plaatsvinden). Daarnaast trainen we professionals over het herkennen van en het omgaan met personen met verward gedrag, zodat deze personen zo snel mogelijk passende hulp/ondersteuning krijgen.

De Wet verplichte GGZ (Wvggz) is in 2020 in werking getreden. Deze wet is gericht op het leveren van verplichte zorg aan personen met een psychische stoornis die als gevolg van deze stoornis gedrag vertonen dat leidt tot ernstig nadeel voor de persoon zelf, of een ander. De wettelijke taken die voortvloeien uit deze wet zijn in 2020 geïmplementeerd in lokale en regionale uitvoeringsafspraken (zo voert team VIA van GGD IJsselland het verkennend onderzoek uit voor alle gemeenten in regio IJssel-Vecht). Op basis van tussentijdse evaluaties en/of landelijke ontwikkelingen kunnen de uitvoeringsafspraken zo nodig en/of wenselijk aangepast worden.

In 2022 viel het uitvoerder Tactus op dat de doelgroep van het verslavingsbeleid qua problematiek steeds complexer wordt. Tegelijkertijd lukt het steeds beter om tussen zorgpartners en beleidsmakers kennis over verslaving uit te wisselen. Ten opzichte van 2021 is Tactus erin geslaagd het aantal zorgmachtigingen terug te dringen en mensen vrijwillig in zorg te krijgen. Rond bemoeizorg en casemanagement heeft Tactus weer actief meegedraaid in de ketenaanpak voor mensen met verward gedrag  en bij de MDA++ aanpak. Bij beide aanpakken was Tactus eerder wat minder betrokken geweest.  In de inloop ontving Tactus in 2022 tussen de 35 en 45 mensen per dag. In totaal maken ca. 95 mensen gebruik van de inloop. De inloop was in 2022 elke werkdag open tijdens kantooruren en in het weekend in de ochtend.

Het aantal meldingen bij het Meldpunt Maatschappelijke Zorg van de GGD was in 2022 met 1311 meldingen (waarvan 570 voor Team VIA) weer wat hoger dan in 2021. Hier zit al een aantal jaren een stijgende trend in. Inwoners en zorg- en veiligheidspartners weten het meldpunt goed te vinden. De mensen waarover wordt gemeld hebben een combinatie van meerdere, heftige problemen. Het zijn mensen met amper of geen steunend netwerk waarop een beroep kan worden gedaan. De weg naar herstel is lang en moeilijk. Vaak is stabilisatie al een hele prestatie. Team VIA van de GGD wordt goed gewaardeerd. In 2022 ontvingen zij de Roos van Elisabeth. De prijs wordt uitgereikt aan mensen of organisaties die zich op bijzondere wijze verdienstelijk maken op het terrein van maatschappelijke integratie van mensen met GGZ-problematiek. De jury prees de manier waarop Team VIA zich aanhoudend inzet om in contact te komen en te blijven met mensen voor wie reguliere zorg ontoereikend is.

In de aanpak van personen met verward gedrag wordt erop gericht de keten sluitend te maken waar die dat (nog) niet is. In 2022 draaide Team VIA een aantal keren mee met de politie op late diensten. Dit kwam mede voort uit het tussen partijen overkoepelende overleg Sluitende aanpak. De politie heeft daarin meermalen aangegeven onvoldoende uit de voeten te kunnen met situaties die niet voor de crisisdienst van Dimence zijn en waarvoor de telefonische bereikbaarheid van het Meldpunt maatschappelijke zorg te weinig lijkt. De aanpak bleek succesvol: de politie heeft meer handelingsopties en is (ook als Team VIA niet meerijdt) minder handelingsverlegen. Team VIA is eerder bij situaties die anders op een later moment waarschijnlijk toch in hun workload zouden zijn gekomen.

In 2022 is de uitvoering van de Wvggz in de regio IJsselland geëvalueerd. Ook landelijk is de Wvggz geëvalueerd.  De evaluatie toont aan dat voor zo goed mogelijke zorg aan deze kwetsbare inwoners in de uitvoering vooral nog een verbetering wenselijk is op het punt van (domeinoverstijgende) samenwerking tussen betrokken partijen. Ook landelijk is dat een belangrijke conclusie. Regionaal is hier een actieplan voor opgesteld.

We voorkomen (verder) maatschappelijk uitval of overlast door het bieden van passende zorg en ondersteuning richting maatschappelijk herstel, zodanig dat:

• Verslavingsproblematiek wordt zo veel mogelijk voorkomen en verminderd.
• Zorgmijding wordt zo veel mogelijk voorkomen en verminderd.
• Personen die verward gedrag vertonen vroegtijdig in beeld komen en er tijdig op- en afgeschaald wordt tussen sociaal domein en veiligheid, daar waar er sprake is van ernstige overlast en/of de persoon een gevaar vormt voor zichzelf en zijn directe omgeving (of hiermee dreigt).
• Verplichte zorg (Wvggz) aan mensen met een psychische stoornis alleen wordt ingezet als uiterst middel (als zorg in een vrijwillig kader niet mogelijk blijkt en zorg wel nodig is, vanwege ernstig nadeel voor betrokkene of anderen).

Hervormingsagenda sociaal domein (2019)

Verslavingsbeleid

• Regie voeren op het regionaal verslavingsbeleid IJssel-Vecht
• Het zorgdragen voor kwaliteit en continuïteit van activiteiten gericht op het voorkomen van gezondheidsschade en maatschappelijke uitval als gevolg van verslaving enerzijds en maatschappelijk herstel anderzijds (mede in het kader van ons gezondheidsbeleid).
• Onnodige risico's tegengaan door zorg te dragen voor veilige omstandigheden van middelengebruik door verslaafde inwoners in de regio.
• Toeleiding van verslaafde inwoners naar zorg, hulp en ondersteuning.

Zorgmijding

• Het zorgdragen voor kwaliteit en continuïteit van activiteiten gericht op bemoeizorg in de centrumgemeenteregio Zwolle. Dit in afstemming met en in aansluiting op de lokale sociale teams (onder andere de Sociaal Wijkteams).
• Om intramurale zorg te voorkomen en passende ondersteuning te bieden zijn er een aantal pilots in voorbereiding. Tevens is er een groot woonproject gestart aan de Geert Groote straat waarin 68 mensen kunnen wonen die een hulpvraag hebben in betaalbare appartementen.

Wet Verplichte GGZ

• Continueren van uitvoering van taken en verantwoordelijkheden voor gemeenten die voortvloeien uit de Wvggz (o..a meldpunt, verkennend onderzoek, opleggen crisismaategel). Indien nodig op basis van tussentijdse evaluatie en/of landelijke ontwikkelingen bijstellen van de uitvoering
  

Personen met verward gedrag

• Het continueren van de sluitende aanpak voor verwarde personen waaronder versterken triagevoorziening, deskundigheidsbevordering en vroegtijdige signalering en preventie. We zorgen dat alle personen die verward gedrag vertonen vroegtijdig in beeld komen en een persoonlijke aanpak krijgen.
• In regionaal verband werken we aan een samenwerkingsagenda voor zorg en veiligheid. We constateren dat er meer en meer sprake is van complexe domeinoverstijgende vraagstukken, die vragen om meer sturing van gemeenten en ketenpartners. We willen in regionaal verband komen tot een samenwerkingsagenda Zorg en Veiligheid met als doel de totale keten van zorg en veiligheid zowel lokaal als regionaal verder te versterken. Concreet gaat het hier over thema’s als personen met verward gedrag, Wet verplichte GGZ, maar ook  aanpak huiselijk geweld, mensenhandel, nazorg ex-gedetineerden. Zie ook programma 7 (doel 7.2.1).
  

Zorg en begeleiding mensen EPA:

• Zorgen voor optimalisering van aanbod begeleiding, behandeling en herstel voor mensen met EPA (Ernstige Psychiatrische Aandoening). We sturen voor 2022 aan op integratie van deze aanpak in een structurele wijkgerichte aanpak voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.

Verslavingsbeleid

• In 2022 heeft Tactus de uitvoering van de gerichte verslavingspreventie, bemoeizorg & casemanagement en de begeleiding van langdurig verslaafden in de regio IJssel-Vecht uitgevoerd. Op gebied van verslavingspreventie werkt Tactus samen met het onderwijsveld en relevante zorgpartners. Ook wordt digitaal informatie en voorlichting beschikbaar gesteld waarmee in veel gevallen inwoners op eigen kracht problematisch middelengebruik kunnen voorkomen.
• Met voorlichting en bewustwordingscampagnes is ingespeeld op de risico’s van roken, alcohol, drugs, gokken en gamen. Daarbij is vooral ingezet om de groepen te bereiken met een verhoogd risico op middelenproblemen. Specifieke doelgroep waar aandacht voor is zijn kinderen die opgroeien in een omgeving waar één of beide ouders een verslavingsprobleem hebben. Daarnaast is er gerichte aandacht voor jongeren die middelen gebruiken en wordt door middel van kortdurende preventietrajecten gewerkt aan motivatie en het vergroten van inzicht rondom dit gebruik.
• Intact Herstel en Zelfhulp biedt via vrijwilligers en ervaringsdeskundigen hulp en ondersteuning wanneer inwoners door een verslaving in de problemen zijn gekomen. Hieronder vallen zelfhulpgroepen, trainingen en individuele ondersteuning. De groepen van Intact worden bezocht door mensen die zelf in herstel zijn, maar ook door naasten.

Zorgmijding

• De bemoeizorg wordt goed uitgevoerd door de GGD IJsselland.
• In 2022 zijn weer een aantal projecten gerealiseerd

Wet Verplichte GGZ

• Uitvoering van de Wvggz is in 2022 goed verlopen.
• De uitvoering van de Wvggz is landelijk en in regio IJsselland geëvalueerd. Lessen daaruit worden vanaf 2023 uitgewerkt.

Personen met verward gedrag

• De aanpak van personen met verward gedrag is gecontinueerd.
• Regionaal is in 2022 een agendatrekker gestart voor de agenda Zorg en Veiligheid. Er zijn de eerste bestuurlijke bijeenkomsten geweest. Er worden leerarena’s georganiseerd waarin meerdere zorg- en veiligheidspartners kennismaken met elkaars werkwijze.

Zorg en begeleiding mensen EPA

• De dienstverlening aan mensen met een EPA is geborgd.

De lasten laten een voordelig saldo zien van € 3.466. De baten zijn € 54.024 hoger. Er hebben geen reservemutaties plaatsgevonden. Per saldo een voordeel van € 57.490 gerealiseerd.

Het voordeel op de lasten wordt gerealiseerd door:

• Diverse kleine afwijkingen van in totaal € 3.466 voordelig.

Het voordeel op de baten wordt gerealiseerd door:

• Hogere baten van € 69.598 veroorzaakt door regionale gemeentelijke bijdragen. M.i.v. 2022 is er inzet van een procesmanager "Gedwongen zorg en aanpak personen met verward gedrag". De lasten waren al verwerkt in de gemeentelijke begroting maar de bijdragen van de regionale gemeenten nog niet.
• Diverse kleine afwijkingen van in totaal € 15.574 nadelig.