Sociaal domein

We bieden ondersteuning aan inwoners die terecht een beroep doen op het gemeentelijk vangnet zodat ze niet onder de Zwolse armoedegrens hoeven te leven

We bieden een vangnet voor wie niet in eigen levensonderhoud kan voorzien. Dit doen we op grond van de Participatiewet, waarin rechten en plichten voor het ontvangen van bijstand verwoord zijn. We verstrekken een bijstandsuitkering voor kosten levensonderhoud en bijzondere bijstand voor onvoorziene noodzakelijke kosten die niet uit eigen middelen kunnen worden voldaan. Hierdoor voorkomen we armoede en sociaal isolement. We stimuleren met goede en simpele communicatie en bekendheid van regelingen dat inwoners tijdig een beroep op inkomensondersteuning doen. Door tijdige ondersteuning wordt ernstige schuldensituatie voorkomen en kunnen inwoners blijven participeren. We geven uitvoering aan het convenant Zwolle Armoedevrij!

Jaarlijks wordt de Armoede en schuldenmonitor uitgebracht. Deze jaarlijkse monitor geeft inzicht in de ontwikkelingen in omvang en aard van de doelgroep inwoners die rondkomen van een laag inkomen. De cijfers over de minimahuishoudens zijn afkomstig van het CBS. Het betreft huishoudens met een inkomen van maximaal 110% van het sociaal minimum gedurende tenminste 1 jaar. Het aandeel minimahuishoudens in Zwolle daalt sinds 2018. Zwolle heeft in 2019 circa 6.000 minimahuishoudens; 10,7% van de huishoudens in Zwolle behoort hiertoe. Dit is, in lijn met de landelijke trend, een iets lager percentage dan in het voorgaande jaar. Binnen de groep minima werd eind 2022 aan 3541 Zwollenaren een bestandsuitkering verstrekt. Er is sprake van een daling van het volume t.o.v. het jaar 2021. Het jaar 2022 kenmerkt zich door een nieuw financieel klimaat. De inflatie was ongekend hoog, prijzen stegen (onder andere energie) en de koopkracht nam af. Door het bieden van inkomensondersteuning kunnen minimahuishoudens in hun eigen levensonderhoud voorzien en via (een traject naar) werk, vrijwilligerswerk of sociale activiteiten meedoen in de Zwolse samenleving.  

We bieden ondersteuning aan inwoners die terecht een beroep doen op het gemeentelijk vangnet zodat ze niet onder de Zwolse armoedegrens hoeven te leven, zodanig dat:

• Als Zwolse armoedegrens geldt een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. De inkomensgrens geldt voor inkomens uit loondienst, eigen onderneming of uitkering.
• Ondersteuning past binnen wettelijke kaders, zoals de Participatiewet.  
• Iemand die een beroep doet op de gemeente voor inkomensondersteuning, zich naar vermogen inzet om, zo snel en zo veel als mogelijk is, weer zelf in het levensonderhoud te kunnen voorzien.
• Uitstroom naar betaald werk of eigen bedrijf gestimuleerd wordt.
• Zoveel mogelijk mensen die tot de doelgroep behoren gebruik maken van de inkomensondersteunende maatregelen.
• Juiste informatieverstrekking door aanvragers bevorderd wordt.
• Het aanvragen van regelingen zo min mogelijk administratieve lasten oplevert.
• De aanvragen zoveel als mogelijk afgehandeld worden binnen de wettelijke termijnen die daarvoor gesteld zijn.  

Participatiewet

• We verstrekken bijstand voor kosten levensonderhoud.
• We verstrekken bijzondere bijstand voor noodzakelijke, onvoorziene kosten.
• We verstrekken een tegemoetkoming in de kosten voor sportieve, maatschappelijke en culturele activiteiten (Participatiefonds voor volwassenen).
• We zetten een team van sociaal rechercheurs in voor handhaving binnen het sociaal domein. De pilot die in 2020 en 2021 heeft gedraaid met digitale recherche, zetten wij in 2022 voort. Het voorstel wordt meegenomen in de betedingsvoorstellen 2022.
• We stimuleren dat debiteuren betalen op lopende vorderingen.
• We overleggen met professionals in de stad over ontwikkelingen rond inkomen en schulden en geven voorlichting over omgaan met geld en schuldpreventie.
• We maken gebruik van ervaringsdeskundigen in armoede om de doelgroep te bereiken en begrip te vergroten.
• We verlenen subsidie aan Stichting Noodfonds Zwolle, zodat zij in schrijnende gevallen hulp kunnen bieden.
• We faciliteren de organisatie van de stadsdialoog Zwolle Armoedevrij!  en verzorgen de nieuwsbrief van Zwolle Armoedevrij!
• De inkomensregelingen brengen we regelmatig onder de aandacht bij onze inwoners, onder andere via Zwolle.nl en SWTZwolle.nl, Facebook/LinkedIn, de Swollenaer, wijkkranten en de informatieschermen bij de publieksbalies op het Stadskantoor.  
• We bieden de mogelijkheid tot kwijtschelding gemeentelijke heffingen voor minima tot 100% van het sociaal minimum.
• We brengen jaarlijks een Zwolse Armoede- en schuldenmonitor uit en in het jaar van aantreden van een nieuw college ook een minima-effectrapportage.  
• We ontwikkelen samen met andere gemeenten systemen voor de uitvoering van de inkomensondersteuning. Het voorstel lidmaatschap Gemeentelijk Basisprocessen Inkomen wordt meegenomen in de betedingsvoorstellen 2022.

• Eind 2022 bedroeg het aantal bijstandsuitkeringen (Participatieweg, IOAW en IOAZ) 3543. Er is sprake van een daling van het volume t.o.v. het jaar 2021 (3624). Dit is een daling van 2,3% ten opzichte van eind 2021. De tijdige afhandeling (binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) in aanvragen bedroeg 93%. Dit was in 2021 ook 93%.
• Er zijn in het jaar 2022 3078 aanvragen bijzondere bijstand gedaan (2021 3088). Het aantal aanvragen bijzondere bijstand is over 2022 met 10 aanvragen afgenomen ten opzichte van 2021. De tijdige afhandeling binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) van deze aanvragen bedroeg 81%. Dit was in 2021 78%.
• Er zijn in 2022 3769 aanvragen voor een bijdrage uit het participatiefonds gedaan. Dat is een stijging tegen opzicht van 2021. Toen ging het om 3177 aanvragen. De tijdige afhandeling (binnen de daarvoor gestelde wettelijke beslistermijn) van deze aanvragen bedroeg 96%. Dit was in 2021 97%.
• Door inzet van een team van handhavers is in 2022 voor € 1.405.800 bespaard aan bijstandsuitkeringen. Er is een totaal bedrag aan boetes opgelegd van € 53.501 wegens fraude of schending inlichtingenplicht. Handhaving aan de poort is 33 keer ingezet en  hierdoor zijn 16 aanvragen van uitkeringen niet tot stand zijn gekomen.
• In 2022 zijn er 6.137 aanvragen kwijtschelding gemeente heffingen binnengekomen waarvan 474 betrekking hadden op voorgaande jaren. In totaal zijn er 3.556 verzoeken toegewezen en zijn er nog 296 verzoeken in behandeling. Het verwachte bedrag aan kwijtschelding over 2022 is met € 975.000 lager dan het begrote bedrag en prognose voor 2021 van € 1.021.400. Deze afname komt door het lagere aantal toegewezen verzoeken waar we  en kleine stijging hadden begroot. Deze afname ziet GBLT bij meerdere deelnemers. Door de verruiming van de vermogensgrens en inkomensgrens AOW-ers is de verwachting dat voor 2023 het aantal toegewezen verzoeken zal toenemen. De kosten kwijtschelding hebben voor het grootste gedeelte (ongeveer 98%) betrekking op afvalstoffenheffing. De overige 2% bestaat uit OZB, rioolheffing en begraafplaatsrechten.
• De ervaringswerker ging in 2022 gevraagd en ongevraagd het gesprek aan met professionals binnen en buiten de gemeente om zo de kloof tussen inwoner en professional te verkleinen en dienstverlening te verbeteren. Voorbeelden zijn samen met de participatieraad verkennen hoe we de doelgroep gemakkelijker kunnen bereiken middels versimpelde brieven het gesprek aangaan. Of meedenken bij het onderzoeksbureau van Viaa Hogeschool om de kloof te dichten en de doelgroep op een andere manier te betrekken bij ons werk. De ervaringswerker houdt een nauwe band met bewoners en verwijst naar voorzieningen en geeft hierover presentaties of informatie.
• In 2022 zijn er 239 aanvragen geweest voor het Noodfonds. Voor 2021 waren het er 204 aanvragen en voor het jaar 2020 292 aanvragen. Er is in 2022 voor 68.000 euro, (in 2021 45.500 euro,-) uitgegeven aan noodhulp.
• In 2022 zijn twee stadsdialogen georganiseerd, gelukkig beide keer weer fysiek en niet digitaal zoals in 2021 vanwege de Covid pandemie. Er was een goede opkomst en de dialogen zijn bezocht door zowel professionals als inwoners.
• In mei is er een informatiemarkt georganiseerd waar partijen in de stad zijn samengebracht op het IEDEREEN T€LT FESTIVAL. Om bewoners en organisaties te informeren over wat er in de stad gebeurt rondom financiële krapte. Op deze manier kon laagdrempelig kennis worden gemaakt met de diverse initiatieven, zodat bij een hulpvraag makkelijker de juiste hulp wordt gevonden.
• De jaarlijkse Zwolse Armoede- en schuldenmonitor is in september uitgebracht.  Deze monitor geeft ons inzicht in de ontwikkelingen van de armoede- en schuldenproblematiek in Zwolle. Dit inzicht helpt ons bij het vormgeven van het armoede- en schuldenbeleid en de uitvoering ervan.
• In het jaar 2022 heeft het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) een Minima-effectrapportage (MER) opgemaakt voor Zwolle. Het Nibud heeft dit onderzoek in februari-mei 2022 uitgevoerd. De Minima-effectrapportage gemeente Zwolle 2022, geeft de invloed van landelijke en gemeentelijke maatregelen weer op de financiële positie van inwoners met lage inkomens.

De lasten laten een voordelig saldo zien van € 2.897.398. De baten zijn € 1.518.830 lager. Omdat er € 5.432.140 meer wordt toegevoegd aan de reserve wordt er per saldo een nadeel van € 4.053.572 gerealiseerd.

Het voordeel op de lasten wordt gerealiseerd door:

• Lagere lasten van € 25.791 op kwijtscheldingen gemeentelijke belastingen. De uitvoeringskosten door GBLT vallen in zijn totaal lager uit waardoor er bij uitvoering kwijtschelding een voordeel ontstaat van 21.764. Het aantal toegewezen aanvragen kwijtschelding is in tegenstelling tot wat we begroot hadden lager dan 2021 waardoor er een voordeel ontstaat van 147.930 op betaalde kwijtschelding. Het grootste gedeelte van dit voordeel komt ten gunste van afval en in mindere mate riool waardoor er 143.904 minder wordt doorbelast.
• Lagere lasten van € 2.111.642 op de Gebundelde uitkering (BUIG). Jaarlijks ontvangt de gemeente van het Rijk de middelen BUIG voor het bekostigen van de uitkeringen. De middelen die de gemeente ontvangt zijn al een aantal jaren fors lager dan de werkelijke uitgaven aan uitkeringen. Het netto tekort in 2022 voor de gemeente Zwolle bedraagt € 4,6 miljoen. In de gemeenteljke begroting was al rekening gehouden met een tekort van € 4,3 miljoen. Gedurende het jaar is het budget BUIG meerdere keren bijgesteld door een gewijzigde prognose aantallen bijstand en een correctie op de Rijksbijdrage door de verbeterde arbeidsmarkt. De lasten en baten zijn gecorrigeerd, maar per abuis is de correctie op de lasten (dus verstrekte uitkeringen aan uitkeringsgerechtigden) te laag en op de baten (de bijdrage BUIG van het Rijk) te hoog. Hierdoor ontstaat er op de lasten en baten onderling een groot nadeel. Per saldo bedraagt het nadeel op de BUIG € 310.000 t.o.v. de begroting.
• Hogere lasten van € 523.621 op de TOZO regeling. Vanwege corona zijn in 2020 en 2021 TOZO verstrekkingen gedaan aan ondernemers. Bij de vaststelling in 2022 zijn een aantal verstrekkingen teruggevorderd van in totaal € 523.621. Op de baten levert dit een voordeel op, maar deze terugvorderingen zullen worden verrekend met het Rijk waardoor de op de lasten een nadeel oplevert.
• Hogere lasten van € 62.584 voor gemaakte uitvoeringskosten TONK. In coronatijd heeft de gemeente TONK middelen ontvangen van het Rijk voor ondersteuning ondernemers bij hun woonlasten. Deze middelen zijn in 2021 al volledig aangewend. Vanwege nagekomen werkzaamheden als gevolg van de TONK zijn er in 2022 nog wel uitvoeringskosten gemaakt. Doordat de Rijksmiddelen al volledig waren besteed kunnen deze uitvoeringskosten niet meer worden gedekt waardoor er een nadeel in de jaarrekening 2022 ontstaat.
• Lagere lasten van € 568.000 op diverse open einde regelingen bijzondere bijstand. Inwoners met een laag inkomen kunnen een beroep doen op bijzondere bijstand voor diverse noodzakelijke kosten die zij niet zelf kunnen betalen. Het beroep dat op deze open einde regelingen wordt gedaan is van te voren lastig in te schatten. In 2022 blijkt het er minder beroep op te zijn gedaan dan van te voren in de begroting mee is rekening gehouden. Inmiddels zijn er voorstellen gedaan om de inkomensgrens te verruimen.
• Lagere lasten van € 694.000 op het budget energietoeslag. Incidenteel zijn er in 2022 door het Rijk middelen beschikbaar gesteld om lage inkomens te compenseren voor gestegen energietoeslag. De van het Rijk ontvangen middelen zijn hoger dan dat er aan energietoeslag is verstrekt. Deels komt dit doordat de aanvragen in 2023 nog doorlopen. Het budget wordt daarom ook gereserveerd om de kosten 2023 te kunnen opvangen. Met het Rijk vindt geen verrekening plaats.
• Lagere lasten van € 58.000 op de ontvangen POK gelden. Van het Rijk zijn er middelen POK ontvangen om de dienstverlening richting burgers te verbeteren en het vertrouwen in de overheid te herstellen. De middelen zijn in 2022 nog niet volledig besteed. Besteding loopt door naar 2023 waardoor deze middelen worden gereserveerd in de reserve NUTW sociaal.
• Lagere lasten van in totaal € 26.170 op diverse onderdelen.

Het nadeel op de baten wordt gerealiseerd door:

- Lagere baten van € 2.089.124 op de Gebundelde uitkering (BUIG). Jaarlijks ontvangt de gemeente van het Rijk de middelen BUIG voor het bekostigen van de uitkeringen. De middelen die de gemeente ontvangt zijn al een aantal jaren fors lager dan de werkelijke uitgaven aan uitkeringen. Het netto tekort in 2022 voor de gemeente Zwolle bedraagt € 4,6 miljoen. In de gemeentelijke begroting was al rekening gehouden met een tekort van € 4,3 miljoen. Gedurende het jaar is het budget BUIG meerdere keren bijgesteld door een gewijzigde prognose aantallen bijstand en een correctie op de Rijksbijdrage door de verbeterde arbeidsmarkt. De lasten en baten zijn gecorrigeerd, maar per abuis is de correctie op de lasten (dus verstrekte uitkeringen aan uitkeringsgerechtigden) te laag en op de baten (de bijdrage BUIG van het Rijk) te hoog. Hierdoor ontstaat er op de lasten en baten onderling een groot nadeel. Per saldo bedraagt het nadeel op de BUIG € 310.000 t.o.v. de begroting.
- Hogere baten van € 523.621 op de TOZO regeling. Vanwege corona zijn in 2020 en 2021 TOZO verstrekkingen gedaan aan ondernemers. Bij de vaststelling in 2022 zijn een aantal verstrekkingen teruggevorderd van in totaal € 523.621. Op de baten levert dit een voordeel op, maar deze terugvorderingen zullen worden verrekend met het Rijk waardoor de op de lasten een nadeel oplevert.
- Hogere baten van € 39.843 vanwege een bijdrage van het Rijk voor de gederfde inkomsten die voortvloeien uit kwijtscheldingen gemeentelijke belastingen en bijzondere bijstand aan gedupeerde inwoners van de kindertoeslagenaffaire.
- Hogere baten van in totaal € 6.830 op diverse onderdelen.

De verschillen op de reservemutaties worden veroorzaakt door:
- De restant POK gelden ad. € 57.657 zijn gestort in de reserve NUTW sociaal.
- Het restant middelen energietoeslag uit de mei-/septembercirculaire ad. € 694.483 zijn gestort in de reserve NUTW sociaal.
- Bij de decembercirculaire zijn wederom middelen energietoeslag ad. € 4.680.000 ontvangen. Deze zijn gestort in de reserve NUTW sociaal voor uitvoering in 2023.