Sociaal domein

We lossen de problematische schulden op of maken de problematische schulden voor inwoners beheersbaar

Wij streven naar een schuldenvrije toekomst voor degenen die zijn toegelaten tot een minnelijke of wettelijke schuldregeling. Dat doen we voor alle inwoners, ook de zelfstandigen. Een schuldenvrije toekomst is niet voor iedereen realiseerbaar.  Voor sommige inwoners zullen we moeten volstaan met het beheersbaar maken van de financiële problemen met het doel op een later moment de schulden meer definitief te regelen.
Indien een inwoner structureel afhankelijk is van ondersteuning op het terrein van financieel beheer organiseert de gemeente die ondersteuning. Soms is ondersteuning van een vrijwilliger voldoende maar soms is professionele ondersteuning noodzakelijk. Eventueel bieden wij zelf die structurele ondersteuning. Om grip te houden op de oplopende kosten van beschermingsbewind wordt overleg gevoerd. We hebben een convenant gesloten met lokale bewindvoerders en willen deze samenwerking verder intensiveren.

De activiteiten op het terrein van schulddienstverlening genereren een aantal baten. Het betreft onder andere bijdragen van regiogemeenten en bijdragen voor schuldregelingen. Het  Zwolse SDV werkt per 2021 voor Elburg, Hattum, Heerde en Kampen.  De omliggende gemeenten zijn aangesloten op basis  van dienstverleningsovereenkomsten. Regiogemeenten kunnen meeliften op Zwolse expertise tegen kostendekkend tarief. De diensten voor de inwoners uit de regio worden op individuele basis verleend en afgerekend.  Sinds 2020 zien we een terugloop in de afname van dienstverlening door regiogemeenten.  We zien meer eigen gemeentelijke inzet bijvoorbeeld via wijkteams.  We zullen op basis van de formatiecalculatie via het natuurlijk verloop de personele omvang aanpassen aan de verminderde vraag.

Als onderdeel van de Berap 2021-2 wordt ter uitvoering van dit doel voorgesteld om in te stemmen met het structurele tekort (ad. € 737.000,-) op het onderdeel beschermingsbewind. Landelijk is er de afgelopen jaren een stijging te zien in het aantal mensen dat onder beschermingsbewind staat. In Zwolle was dit ook het geval maar lijkt het aantal zich nu te stabiliseren. In eerdere P&C documenten is melding gemaakt van deze stijging en de hieruit voortkomende hogere kosten voor beschermingsbewind. Hiervoor zijn incidenteel middelen beschikbaar gesteld.

Daarnaast is als onderdeel van de Berap 2021-2 een structureel tekort gemeld op de baten vanuit regiogemeenten. Voor schulddienstverlening werken veel gemeenten regionaal samen. Het Zwolse schulddienstverlening werkt per 2021 voor Elburg, Hattem, Heerde en Kampen o.b.v. dienstverleningsovereenkomsten. Sinds 2020 zien we een terugloop in het beroep op onze dienstverlening door deze regiogemeenten. We zien een landelijke trend van meer decentrale, eigen gemeentelijke inzet bijvoorbeeld via wijkteams. Deze verminderde werkzaamheden zijn via de formatiecalculatie Inkomensondersteuning al verwerkt in de personele omvang van het team SDV. Het lagere beroep op onze dienstverlening leidt tot een structurele inkomsten nadeel van € 100.000,-.

Als onderdeel van de Begroting 2022 wordt voorgesteld in te stemmen met de weggevallen inkomsten WSNP. De afgelopen decennia heeft de Gemeente Zwolle eigen WSNP bewindvoerders in dienst gehad. Uit het onderzoek naar het gebruik van het wettelijke traject voor schulddienstverlening, is gebleken dat de caseload voor deze bewindvoerders sterk is afgenomen. Dit is een landelijke trend. In het lopende bestand van de bewindvoerders van de Gemeente Zwolle zaten nog maar 12 Zwollenaren. Door het stoppen van de WSNP bewindvoering valt er € 124.000,- aan inkomsten weg.

Schuldhulpverlening is een instrument dat mensen helpt om een nieuw perspectief te krijgen. Het jaar 2022 was een bijzonder jaar waarin de coronacrisis nog speelde en door de oorlog in Oekraïne was financiële ondersteuning voor energiekosten nodig voor inwoners met weinig financiële armslag.  Het rijk kwam met ruimhartige interventies voor de energieprijzen. Zo ontvingen alle huishoudens 2 × € 190 en alle minima bijvoorbeeld € 1300 ten behoeve van de gestegen gasprijzen. Ook de ondernemers werden geholpen met betalingsuitstel en Tozo. De faillissementen bleven historisch laag en het aantal aanvragen voor schulddienstverlening bleef daardoor beperkt tot een lichte stijging t.o.v. 2021. Met de landelijke hersteloperatie toeslagenaffaire werd weinig voortgang geboekt. Veel ouders uit de affaire gingen na ontvangst van de €30.000 compensatie voor integrale beoordeling door de belastingdienst. De wetgever neemt de rechtsbescherming onder de loep vanwege de toeslagenaffaire.

Het Rijk heeft eind 2022 de ambitie uitgesproken om het aantal mensen met problematische schulden in Nederland voor 2030 te halveren. Inwoners moeten eerder en betere schuldhulpverlening ontvangen door de toegankelijkheid te vergroten, door proactieve benadering van mensen met problematische schulden en aanpassing van de wet sanering natuurlijke personen (WSNP).  Een recente ontwikkeling in de WSNP is het voorstel tot verkorting van de 3-jaren-termijn naar 18 maanden.  De gemeente Zwolle heeft zelf geen bewindvoerders WSNP meer in dienst. Het besluit daarover werd enkele jaren geleden genomen. De begrote vergoedingen van de Raad voor rechtsbijstand (51K) werden in 2022 niet meer ontvangen en zullen ook in de toekomstige jaren niet meer worden ontvangen.

Het team SDV heeft in 2022 ook minder inkomsten gegenereerd door andere oorzaken.  We zien sinds 2020 een terugloop in de afname van diensten door de regiogemeenten. Gemeenten maken de keuze om hulp bij schulden binnen de eigen gemeente meer integraal of anders te organiseren. Er worden in het algemeen minder schuldregelingen ingezet. Andere diensten waarin we wel een stijging zien, zoals preventief Budgetbeheer en Budgetbeheer voor Statushouders, leveren, in tegenstelling tot de vergoeding voor schuldregelingen, geen inkomsten op.   In begin 2022 werd het Waarborgfonds saneringskredieten opgericht waardoor alle gemeenten gemakkelijker saneringskredieten kunnen aanbieden. Ook aan jongeren. Ook deze trend leidt tot vermindering van de schuldbemiddelingen en de daarmee samenhangende structurele inkomsten.
Begin 2023 werd de een formatiecalculatie geactualiseerd.  Uit de calculatie is gebleken dat de formatie  in overeenstemming is met de uit te voeren werkzaamheden.

Naast dalende inkomsten in 2022 waren er ook gestegen uitgaven. De kosten van beschermingsbewind zijn nagenoeg (+ 33K) conform begroting (2,2 miljoen). We hebben convenanten met samenwerkingsafspraken met bewindvoerders. Het toezicht op beschermingbewindvoerders berust bij de rechterlijke macht. Tevens was een extra dotatie aan de voorziening verstrekte leningen nodig (+73K)

We lossen de problematische schulden op of maken de problematische schulden voor inwoners beheersbaar, zodanig dat:

• Schulddienstverlening makkelijk bereikbaar is voor alle Zwollenaren inclusief zelfstandigen.
• Mensen met onvoldoende (financiële) vaardigheden of doenvermogen ondersteuning krijgen van een beschermingsbewindvoerder.
• Inkomen en uitgaven van mensen met problematische schulden weer in evenwicht zijn.
• Schuldenaren eventueel met hulp van budgetbeheer of een bewindvoerder weer voorbereid worden op financiële zelfredzaamheid.
• Mensen een minnelijke of wettelijke schuldregeling met schone lei afsluiten.
• Schulddienstverlening nazorg biedt aan mensen die de dienstverlening afsluiten  en geen nieuwe schulden meer maken.
• Schuldenaren weer meer gaan deelnemen aan het gewone maatschappelijke leven en minder ondersteuning aan de gemeente vragen.

Beleidsplan Schulddienstverlening 2021

• We geven voorlichting aan onze partners in de stad over minnelijke en wettelijke schuldregeling en financiële zelfredzaamheid.
• In geval mensen in een onoplosbare schuldensituatie komen, gaan we ondersteunen om verder maatschappelijke afbreuk te voorkomen. Daarbij streven we voor het uitwerken van een schuldregeling naar een doorlooptijd van maximaal 120 dagen.
• We organiseren het minnelijke traject voor schuldregeling voor alle inwoners inclusief zelfstandigen.
• We begeleiden inwoners naar en verstrekken verklaringen aan justitie over het minnelijk traject.
• We verlenen nazorg aan mensen die een schuldregeling hebben doorlopen.

• We voerden per kwartaaloverleg met de bewindvoerders die deelnamen aan het convenant ter beperking van de schuldenbewinden
• We hebben met beschermingbewindvoerders een pilot uitgevoerd met de Plinkr app ter bevordering van de uitstroom
• In 2022 liep een pilot voor jongeren op de achterstandslijst van het CAK. Deze jongeren werden actief en outreachend benaderd in een samenwerking tussen schulddienstverlening en het sociale wijkteam.

De lasten laten een nadelig saldo zien van € 121.866. De baten zijn € 203.763 lager. Per saldo ontstaat er hierdoor een nadelig resultaat van € 326.629. Er zijn geen reservemutaties op dit doel.

Het nadeel op de lasten wordt veroorzaakt door:

• Hogere lasten van € 73.117 worden veroorzaakt door een dotatie een de voorziening schuldhulpverlening. Deze dotatie was nodig om het saldo van de voorziening gelijk te krijgen aan het bedrag van de verstrekte leningen.
• Hogere lasten van € 32.928 voor beschermingsbewind (totaal budget 2,2 miljoen). Het betreft een open einde regeling en de kosten zijn licht hoger dan begroot.
• Hogere lasten van € 11.942 voor gemaakte kosten toeslagenaffaire. Naast de gemaakte uitvoeringskosten zijn er diverse kosten gemaakt voor hulp aan gedupeerden aan de toeslagenaffaire. Deze kosten waren niet volledig begroot. Hier tegenover staat een hogere compensatie van het Rijk. De kosten kunnen namelijk 100% worden gedeclareerd bij het Rijk.
• Diverse kleine afwijkingen op de lasten van in totaal € 3.879

Het nadeel op de baten wordt veroorzaakt door:

• Lagere baten van € 74.705 door vermindering schuldbemiddeling. In begin 2022 werd het Waarborgfonds saneringskredieten opgericht waardoor alle gemeenten gemakkelijker saneringskredieten kunnen aanbieden. Ook aan jongeren. Deze trend leidt tot vermindering van de schuldbemiddelingen en de daarmee samenhangende structurele inkomsten.
• Lagere baten van € 91.000 schulddienstverlening voor regiogemeenten. De omliggende gemeenten van Zwolle zijn aangesloten o.b.v. een dienstverleningsovereenkomst. Sinds 2020 is er een terugloop te zien in het beroep op de Zwolse diensten waardoor er een nadeel in de jaarrekening is ontstaan t.o.v. de geraamde inkomsten.
• Lagere baten van € 51.171 WSNP bewindvoering. In de afgelopen decennia heeft de Gemeente Zwolle eigen bewindvoerders in dienst gehad. In het najaarsmoment 2021 is al aangegeven dat hiermee gestopt gaat worden. Voor 2022 was de inschatting dat er nog baten gerealiseerd zouden worden voor aflopende zaken. Er zijn echter geen werkzaamheden voor regiogemeenten verricht.
• Hogere baten van € 9.276 voor compensatie toeslagenaffaire. De gemaakte kosten bovenop de uitvoeringskosten waren niet begroot en zorgen voor een nadeel. Deze kosten kunnen 100% worden gedeclareerd bij het Rijk. De opbrengst van het Rijk was niet volledig begroot en zorgt derhalve voor een voordeel.
• Hogere baten van € 24.884 op rente verstrekte leningen schulddienstverlening. In de begroting zijn deze baten lager dan dat er werkelijk aan rente is gerealiseerd op deze leningen.